Ова не е само виша сила: 90% од пожарите во Македонија се предизвикани од човекот

Додека Македонија гори, а десетици села се во опасност од огнената стихија, политичарите во Скопје не го гасат огнот, туку си фрлаат запаливи обвинувања едни на други, откривајќи ја трагичната вистина: нашиот најголем проблем не се пожарите, туку системскиот распад.

Македонија повторно се соочува со својот најголем летен кошмар – серија на катастрофални шумски пожари кои беснеат низ целата земја. Според последните извештаи од Центарот за управување со кризи (ЦУК), десетици пожари се активни, особено во критичните региони како Малешевијата, Прилепско и Радовишко, каде што се загрозени села и огромни површини шума.

Додека пожарникарите и локалното население водат надчовечка битка со огнената стихија, политичката сцена во Скопје се претвори во арена за меѓусебни обвинувања, што само ја покажува длабочината на системскиот проблем.

Црвена мапа: Од Малешевијата до Прилепско, земјата во пламен

Состојбата на терен е алармантна. Во последните 24 часа се евидентирани над 50 пожари на отворено, од кои голем дел се сè уште активни. Најтешка е ситуацијата во околината на Берово, каде што пожарот зафати голема површина борова шума. Критично е и во Прилепско и Радовишко, каде што огнот се заканува да проголта цели села. Премиерот Христијан Мицкоски изјави дека ситуацијата е тешка, нагласувајќи дека поради истовремените пожари низ цела Европа, помошта со авиони од европскиот механизам за цивилна заштита е ограничена.

Зошто Македонија гори секоја година?

Годишните пожари не се случајност или само „виша сила“. Тие се резултат на смртоносна комбинација од три клучни фактори:

1. Климатските промени: Пожешка, посува, поопасна реалност
Ова е основата на проблемот. Научните податоци се јасни: Македонија, како дел од Медитеранот, е жариште на климатските промени. Просечните температури растат, имаме сè подолги периоди на екстремна суша, а топлотните бранови се поинтензивни. Ова ги претвора нашите шуми во „буре барут“, кое чека само искра.

2. Човечкиот фактор: Негрижа и намерно потпалуваштво
Над 90% од пожарите во Македонија се предизвикани од човекот. Причините се движат од чиста негрижа (фрлање отпушоци, палење стрништа, оставање оган на излетишта) до намерно потпалуваштво. Честопати, пожарите се подметнуваат за да се прикрие дива сеча, за да се пренамени земјиште за градба или поради лични пресметки. Стапката на откривање и казнување на сторителите е минимална, што само ги охрабрува.

3. Системска негрижа: Запуштени шуми и застарена опрема
Ова е можеби и најголемиот проблем. Со децении, македонските шуми се лошо менаџирани. Тие не се чистат од сува вегетација и паднати дрвја, кои служат како совршено гориво за огнот. Не постои мрежа на противпожарни патишта за брз пристап. Системот за заштита и спасување е хронично недоволно финансиран, пожарникарите се слабо опремени, а државата со години се мачи со одржување на функционална флота на авиони за гаснење пожар.

Како да се спречи пепелта? Патот напред

Решението не е во тоа да се купат уште неколку авиони кога пожарите веќе беснеат, туку во радикална промена на пристапот – од реакција кон превенција. Ова вклучува неколку клучни чекори:

• • Модерно шумарство: Итно и масовно чистење на шумите, правење на противпожарни појаси и патишта.
  • Драстично построги казни: Нуulta толеранција и за негрижата и за потпалувачите, со ефикасна истрага и високи затворски казни.

– Инвестиции во опрема: Модернизација на противпожарните единици и, пред сè, создавање на одржлив систем за рано откривање на пожари (со дронови, камери и сателитски надзор).

• Континуирана едукација: Агресивни кампањи за подигање на јавната свест, уште од најмала возраст.

Кризата со пожарите е огледало на целокупната состојба во државата. Додека не сфатиме дека инвестицијата во превенција е многу поевтина од справувањето со штетите, секое лето ќе ја живееме истата апокалиптична приказна.