‘Украдениот’ час ни се враќа овој викенд, но со висока цена: Зимското сметање е повторно тука

‘Украдениот’ час ни се враќа овој викенд, но со висока цена: Македонија преминува на зимско сметање на времето, практика што Европа ја укина, па ја заборави

Подгответе се за дополнителен час спиење овој викенд, но и за денови во кои мракот ќе почне да паѓа уште пред 5 часот попладне. Во ноќта меѓу сабота (25-ти) и недела (26-ти октомври), точно во 03:00 часот наутро, Македонија преминува на зимско сметање на времето. Стрелките на часовниците треба да се вратат еден час наназад, со што 03:00 ќе стане 02:00 часот.

Оваа полугодишна обврска, која ја следиме според европскиот календар, е еден од најстарите и најконтроверзни „ритуали“ во модерниот живот. Иако повеќето дигитални уреди автоматски ќе се ажурираат, ова е потсетник рачно да ги смените аналогните часовници. Но, зад оваа едноставна задача се крие многу поголема дебата: зошто, по ѓаволите, сè уште го правиме ова?

Целиот концепт на летно и зимско сметање на времето, оригинално замислен за заштеда на енергија (помалку вештачко светло во вечерните часови), одамна е предмет на критика. Европската Унија, чии правила и ние ги следиме, всушност гласаше за укинување на оваа практика. Европскиот парламент уште во 2019 година донесе одлука да се стави крај на поместувањето на часовниците. Па, зошто тоа не се случи?

Одговорот лежи во класичната бирократска и политичка парализа. Откако беше донесена одлуката, земјите-членки не можеа да се договорат за клучната работа: кое време да го задржат трајно? Дали да останеме на летно сметање (повеќе светло навечер) или на зимско/стандардно сметање (повеќе светло наутро)? Северните земји, како Финска, сакаа повеќе утринско сонце, додека јужните, како Шпанија (која и онака е во погрешна временска зона), преферираа подолги вечери. Бидејќи не беше постигнат консензус, целиот предлог беше тивко „турнат под тепих“, а потоа дојдоа Брегзит и пандемијата, и сите заборавија на него.

Ова не е само административна непријатност. Бројни студии докажуваат дека поместувањето на часовниците, особено она пролетното кога „губиме“ еден час, предизвикува хаос врз нашиот внатрешен биолошки часовник (циркадијален ритам). Тоа е поврзано со зголемен ризик од срцеви удари, мозочни удари и сообраќајни несреќи во деновите по промената. Враќањето на зимското време се смета за помалку штетно, но сепак предизвикува зголемен замор и дезориентација. Додека Брисел не се одлучи што понатаму, ние ќе продолжиме да живееме во овој полугодишен „џет-лег“, добивајќи еден час сон во октомври, само за да ни биде брутално одземен во март.