Автомобилот ќе ве „кодоши“ кај децата: Новиот патент на General Motors

Големиот Брат на возачкото седиште: Новиот систем на General Motors ветува безбедност за постарите, но по цена на нивната слобода и приватност

„Време е да ги оставиш клучевите“. Ова е можеби една од најтешките и најемотивните реченици што едно дете мора да му ги каже на својот родител. Сега, автомобилскиот гигант „General Motors“ (GM) работи на технологија која ветува дека ќе ја елиминира оваа болна семејна расправија, но истовремено отвора и сериозна етичка дебата за границата помеѓу грижата и надзорот.

Компанијата неодамна регистрираше патент за софистициран систем вграден во автомобилот, дизајниран специјално да ги следи возачките способности на постарите лица. Системот користи низа сензори за да собере податоци за клучни параметри како што се времето на реакција, знаците на замор, брзината на возење, па дури и колку често другите возачи им свират. Покрај тоа, тој може да интегрира и здравствени податоци за возачот, како што се информации за видот или физичките способности.

Клучниот и најконтроверзен дел од овој систем е неговата способност за алармирање. Доколку алгоритмот ќе заклучи дека возачките вештини на лицето се значително опаднати и дека тој или таа претставува ризик на патот, автомобилот може да испрати предупредување. Но, тоа предупредување не е наменето само за возачот – тоа може автоматски да биде испратено и до претходно назначен член на семејството или старател.

Причината за развој на ваква технологија е јасна и статистички оправдана. Според податоците од САД, бројот на возачи над 65 години е зголемен за неверојатни 77% во последните две децении, со што безбедноста на патиштата станува сè поголем предизвик. Овој систем, во теорија, нуди објективен, податочен пристап кон проблемот и може да спаси животи.

Помеѓу безбедноста и достоинството – најтешката семејна одлука

Иако намерата е несомнено добра, оваа технологија отвора Пандорина кутија на етички прашања. За многу постари лица, возачката дозвола не е само парче пластика, туку и последен бастион на независноста, слободата и достоинството. Да се предадат клучевите често се доживува како признание дека повеќе не се способни сами да се грижат за себе. Систем кој го претвора автомобилот во „кодош“ што ги пријавува кај сопствените деца може да биде доживеан како длабоко понижувачки и како сериозно нарушување на довербата.

Што ако системот згреши? Дали неколку лоши денови зад воланот, предизвикани од стрес или моментална болест, можат да предизвикаат непотребна семејна криза? Кој ќе има пристап до овие чувствителни податоци и дали тие можат да бидат злоупотребени од осигурителните компании? Прашањата се многу, а одговорите не се едноставни. GM можеби нуди технолошко решение, но тоа нè принудува како општество да се соочиме со многу подлабоко прашање: како да ја балансираме колективната потреба за безбедност на патиштата со индивидуалното право на достоинство и автономија во златните години од животот?