Аларм за Охридското езеро: Нашиот најголем бисер полека умира, а институциите не прават ништо

Охридското езеро се соочува со забрзано загадување, научниците и претседателката бараат итна акција.

Македонската научна заедница и претседателката на државата, Гордана Силјановска Давкова, го вклучија алармот: Охридското Езеро, светското природно и културно наследство под заштита на УНЕСКО, се соочува со забрзано загадување и уништување на екосистемот. Главниот виновник е дотраениот и нефункционален колекторски систем, но критичарите велат дека суштинската причина е катастрофалниот потфрлање на државните институции кои не преземаат ништо.

Колекторот – темпирана еколошка бомба

Главниот извор на загадувањето се отпадните води и фекалиите кои неконтролирано се излеваат во езерото. Причината е 40-годишниот колекторски систем, кој е во состојба на распад поради повеќедецениска негрижа и недостиг на инвестиции. Овој систем, кој некогаш беше изграден за да го спаси езерото, сега е негов најголем непријател.

Процесот на загадување, познат како еутрофикација, предизвикува цветање на алги кои го трошат кислородот во водата, со што полека го уништуваат уникатниот жив свет, вклучително и ендемските видови како охридската пастрмка. Проблемот дополнително го влошуваат и илјадниците дивоградби на крајбрежјето, кои најчесто не се приклучени на никаков систем за прочистување.

„Лекс специјалис“ како последна шанса?

Научниците обвинуваат дека институциите реагираат само „декларативно“, откако штетата е веќе направена. Делејќи ја оваа загриженост, претседателката Силјановска Давкова предложи радикален чекор – донесување на посебен закон (lex specialis) за Охридскиот регион. Таквиот закон би овозможил централизирано управување и би им дал поголеми овластувања на институциите да се справат со проблемите, заобиколувајќи ги локалните власти кои честопати се извор на проблемот.

Криза на владеење, а не на екологија

Оваа ситуација е директно поврзана со неодамнешното, трето по ред „последно предупредување“ од УНЕСКО, кое се заканува дека ќе го стави Охрид на листата на загрозено светско наследство. На крајот, ова не е еколошка криза, туку криза на владеењето на правото. Техничките решенија се познати, но недостасува политичка волја да се спроведат законите и да се застане на патот на урбаната мафија и приватните интереси кои го уништуваат нашето најголемо национално богатство.

Ова е национален срам и доказ дека дозволуваме бисерот на Балканот да биде уништен од сопствената негрижа. Прашањето е дали ова е навистина последната шанса пред да биде предоцна.