Албанија доби министер-робот: Вештачка интелигенција се обрати пред парламентот

„Немам амбиции, немам интереси“: Албанија ја претстави првата министерка-бот, опозицијата обвинува за ПР-трик

Во потег кој е на границата помеѓу футуристичка иновација и политички театар, албанскиот премиер Еди Рама денес пред парламентот ја претстави најновата членка на својот кабинет – министерка генерирана од вештачка интелигенција. Ботот, наречен Диела (Diela), што на албански значи сонце, се обрати пред пратениците како симбол на новата ера на транспарентност и технолошки напредок што ја ветува владата.

Диела, прикажана како жена во традиционална албанска носија, беше развиена во соработка со Microsoft и веќе функционира како виртуелен асистент на платформата за јавни услуги „е-Албанија“. Сепак, нејзиното „унапредување“ во улога на министер и обраќањето пред парламентот е досега невиден чекор во светската политика. Според премиерот Рама, нејзината главна задача ќе биде да помогне во борбата против корупцијата, особено во јавните набавки, и да овозможи побрз и потранспарентен пристап до информации за граѓаните.

Во своето прво обраќање, ботот со синтетизиран глас порача дека, иако нема „месо и крв“, таа ги отелотворува вредностите на Уставот можеби и построго од било кој човечки колега. „Не сум тука за да ги заменам луѓето, туку да им помогнам. Вистина е дека немам државјанство, но немам ни лични амбиции, ниту интереси“, изјави Диела, алудирајќи на тоа дека како машина е имуна на корупција.

Овој потег е дел од пошироката стратегија на Албанија да се промовира како технолошки напредна земја и да го забрза својот пат кон членство во Европската Унија, кое се надева да го постигне до 2030 година.

Помеѓу иновацијата и дистопијата

Иако владата го претставува овој потег како револуционерен, опозицијата и дел од јавноста се длабоко скептични. Опозициските пратеници го оценија настанот како чист ПР-трик и обид на владата да создаде илузија на транспарентност, додека во реалноста, велат тие, ботот може да се користи токму за да се сокријат нерегуларностите и да се избегне вистинска политичка одговорност.

Случајот со Диела отвора низа сериозни и длабоки прашања за иднината на демократијата. Кој е одговорен за одлуките на еден ВИ-министер? Кој го контролира алгоритмот? Дали можеме да ѝ веруваме на машина кога се во прашање најважните општествени прашања? Иако идејата за некорумпиран дигитален функционер звучи примамливо, ризикот од злоупотреба и создавање на технократска диктатура е реален. Настанот во албанскиот парламент не е само локална вест; тој е фасцинантен, но и вознемирувачки поглед во иднината на владеењето, иднина во која границата помеѓу човекот и машината станува сè потенка.