Белгиски град им подигна споменик на запалените „вештерки“ по 400 години

Исправување на 400-годишната неправда: Како белгиски град им подигна споменик на жртвите од ловот на вештерки

Во еден моќен и длабоко симболичен чин на историско помирување, белгиската општина Лирде неодамна им подигна споменик на своите шест сограѓани кои пред повеќе од 400 години биле брутално мачени и запалени на клада, лажно обвинети за вештерство. Овој гест не е само сеќавање на една мрачна епизода од минатото; тој е и важно предупредување за опасностите од масовната хистерија, зависта и прогонот на оние кои се „поинакви“.

Приказната за шесте жртви е трагичен пример за суровоста на европскиот лов на вештерки во 16-тиот и 17-тиот век. Како што објаснуваат локалните историчари, овие луѓе не биле избрани случајно. Тие живееле на работ на заедницата и биле сметани за аутсајдери бидејќи, иако административно припаѓале на Лирде, верски припаѓале на друга парохија и морале да патуваат за да присуствуваат на миса.

„Почна зависта и недовербата, се ширеа гласини и набрзо почнаа да ги нарекуваат вештерки“, вели Клемент Гордтс од локалното историско друштво. Во атмосфера на страв и суеверие, овие гласини биле доволни за властите да покренат истрага. Жртвите биле со денови мачени додека, под незамислива болка, не го „признале“ она што се барало од нив, по што биле јавно запалени.

Иницијативата за подигање на споменикот дојде од Дирк Јакобс, потомок на една од жртвите. „Десетици илјади луѓе запалени на клада во Фландрија секако не биле вештерки, туку луѓе кои се издвојувале затоа што биле поинакви. Неопходно е да им ја вратиме честа на сите кои биле неправедно обвинети и запалени“, изјави тој.

Повеќе од само споменик – лекција за сегашноста

Ловот на вештерки не бил само резултат на религиозно суеверие. Историчарите денес се согласуваат дека тој бил и алатка за социјална контрола, начин за елиминирање на неподобните, особено на независните жени, исцелителите или оние кои не се вклопувале во строгите општествени норми. Обвинувањата за вештерство честопати биле маска за решавање на лични спорови, заграбување имот или елиминирање на конкуренцијата.

Подигањето на овој споменик, 400 години подоцна, е важен чин на признавање на историската неправда. Но, уште поважно, тој служи како огледало и предупредување за нашата современост. Тој нè потсетува колку е опасна моќта на дезинформациите, како стравот од „другиот“ може да доведе до нечовечка суровост и колку е важно да се спротивставиме на секоја форма на масовна хистерија. Во ера на социјални мрежи и лажни вести, лекцијата од мрачните клади на Лирде е порелевантна од било кога.