Галактички бунтовници: Планети што избегале од дома и сега владеат во темнината

Кога планетите стануваат ѕвезди сами по себе – вселенски самотници што создаваат свои мали царства

Научниците долго веруваа дека секој планетарен систем мора да има ѕвезда во центарот. Новото откритие покажува дека универзумот сака да нè изненадува.

Замислете џиновска планета, неколку пати потешка од Јупитер, која талка низ вселената без никаква ѕвезда што ја држи во својата гравитациона прегратка. Наместо да орбитира околу ѕвезда, таа сама станува центар – домаќин на помали планети, месечини или камени тела кои кружат околу неа. Овие „соло-системи“ се како минијатурни копии на нашиот Сончев систем, но без светлосниот и топлински извор на ѕвезда.

Ваквите светови астрономите ги нарекуваат „осамени планети“ или „rogue planets“. Тие настануваат кога голема планета се формира во близина на ѕвезда, но под влијание на гравитациски турбуленции од други тела – или дури и при „судир“ со масивен сосед – се исфрла од својот систем. Наместо да биде бездомник во студената темнина, оваа планета успева да формира свој мал вселенски двор.

Невидливите архитекти на галаксијата

Овие самостојни гиганти се тешки за откривање, бидејќи немаат ѕвезда чиј сјај би ги открил. Но токму тука се истакна вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ – со својата исклучителна инфрацрвена чувствителност, тој детектира суптилни светлосни сигнали од прашина и гас околу ваквите планети. Овој прашинест диск е материјал од кој се раѓаат помали објекти – потенцијално месечини или дури и мини-планети.

Интересно е што некои од овие системи би можеле да имаат услови за течна вода на нивните месечини, иако немаат сонце. Наместо соларна енергија, тие би ја користеле топлината од гравитациско триење и радиоактивен распад во внатрешноста на планетата-домаќин. Тоа отвора прашања: дали е можно живот да се појави во вакви темни, „скриени“ светови? Научниците веќе размислуваат за идни мисии што би можеле да ги проучуваат овие системи одблиску.

Галаксијата како игралиште

Ако ова откритие се покаже како често појава, тоа значи дека во нашата галаксија постојат милијарди „системи без ѕвезда“ кои се движат низ темнината, секој со свои закони и динамика. Тоа ја менува нашата дефиниција за планетарен систем и покажува дека универзумот е далеку покреативен отколку што сме мислеле.

Следниот пат кога ќе погледнете во ноќното небо и ќе видите само темнина меѓу ѕвездите, можеби токму таму, во таа „празнина“, патува некоја планета-домаќин со своите лојални „поданици“ – невидлива за нас, но жива со своја гравитациска музика.