Словенечката европратеничка Ирена Јовева во Стразбур им се обрати на Бугарите на македонски!

Европскиот парламент денеска го усвои извештајот за напредокот на Македонија, но во финалната верзија на текстот не се содржани термините „македонски јазик“ и „македонски идентитет“.

Ова е конечниот епилог по неколкунеделните дебати и притисоци. Иако шансите беа мали, до последен момент постоеше надеж дека сепак ќе останат формулациите кои претходно беа изгласани во Комитетот за надворешни работи.

Ирена Јовева: „За да постои македонскиот народ, не му треба ваша дозвола“

Сепак, највпечатливиот момент од денешната дебата беше говорот на словенечката европратеничка Ирена Јовева. Таа, од говорницата на Европскиот парламент, директно им се обрати на бугарските колеги на македонски јазик. Таа ги нарече нивните барања „ирационални и неевропски“.

„За да постои македонскиот народ, не му треба ваша дозвола, ниту дозвола од било кој друг,“ порача Јовева. Таа истакна дека целта на извештајот треба да биде охрабрување на Македонија, а не нејзино блокирање со историски спорови.

Како дојде до бришењето на јазикот и идентитетот?

Бришењето на термините беше резултат на претходен договор меѓу трите најголеми политички групации во Европскиот парламент. Европската народна партија (ЕПП), Социјалдемократите (С&Д) и либералите од „Обнови ја Европа“ се согласиле на „компромис“. Тие одлучиле целосно да ги отстранат спорните параграфи за да се избегне понатамошна тензија.

Интересно е што Ирена Јовева доаѓа токму од групата на либералите. Ова покажува дека таа одлучила да не ја почитува партиската согласност и јавно да го искаже својот став. Реакциите на македонскиот државен врв беа поделени. Премиерот Мицкоски изрази надеж дека амандманот нема да помине, додека претседателката Сиљановска го обвини ЕУ за „демократски дефицит“.

Критички осврт: Пораз за дипломатијата, победа за моралот

Од една страна, исходот од гласањето е несомнено голем пораз за македонската дипломатија. Тој е уште еден доказ за немоќта на Европската Унија да се спротивстави на ирационалните барања на една земја-членка. Фактот што најголемите проевропски партии постигнаа „компромис“ со тоа што целосно ги избришаа термините, наместо да застанат зад нив, е срам за европските вредности. Ова покажува дека политиката на условување и уцени, за жал, сè уште дава резултати во Брисел.

Сепак, од друга страна, во целиот овој пораз има и една голема и значајна морална победа. Потегот на словенечката пратеничка Ирена Јовева да прозбори на македонски јазик од говорницата во Стразбур е историски чин. Тоа е гест на храброст, на солидарност и на вистинско европско однесување, кое се темели на принципи, а не на политички калкулации. Нејзината порака, иако не го смени исходот од гласањето, одекна многу посилно од сите бирократски амандмани и процедури.

На крајот, може да се заклучи дека иако Македонија ја изгуби битката за формулациите во овој извештај, говорот на Јовева покажа дека земјата не е сама и дека во ЕУ сè уште постојат поединци кои се водат од принципи, а не од договори под маса. Ова е мала утеха, но важна лекција: македонската кауза можеби нема мнозинство во партиските калкулации, но има силни и гласни пријатели кои се подготвени да застанат во нејзина одбрана кога е најтешко.