Како една обична фабрика за горење ѓубре може да биде и културен центар со библиотека

Македонец од Токио со лекција за Скопје: Како инсинератор за отпад произведува струја и служи како културен центар.

Во време кога Скопје се соочува со сериозно аерозагадување предизвикано од пожари на депониите, објавата на Симон Калајџиев, Македонец кој живее во Токио, стана вирална. Неговиот опис на чистиот, транспарентен и напреден систем за управување со отпад во Јапонија е истовремено и инспирација и болен потсетник за тоа колку Македонија заостанува во оваа област.

Фабрика за струја што е и парк и библиотека

Калајџиев опишува дека на само пет минути од неговиот стан се наоѓа инсинератор (печка за горење отпад) кој го претвора селектираното ѓубре од соседството во електрична енергија, која потоа го напојува истото тоа соседство. Работата на инсинераторот е целосно транспарентна, со јавен панел кој покажува колку отпад е согорен и колку струја е произведена.

Она што е уште поневеројатно е дека објектот е и вистински јавен центар. Граѓаните можат слободно да се шетаат низ него, да го набљудуваат процесот зад заштитни стакла, а во склоп на објектот има и парк, центар за едукација, библиотека, детско катче и сцена за културни настани. Системот функционира затоа што и граѓаните активно учествуваат, макотрпно селектирајќи го својот отпад.

Контрастот: Еколошката бомба Дрисла

Приказната од Токио е во остар контраст со реалноста во Скопје, каде што депонијата Дрисла е еколошка темпирана бомба. Со години, таа е извор на огромно загадување на воздухот, почвата и водата, а честите пожари, како и овие денови, директно го загрозуваат здравјето на стотици илјади граѓани.

Проблемот не е во технологијата, туку во менталитетот

Примерот од Токио покажува дека решение за проблемот со отпадот постои. Модерните инсинератори со напредни филтри се чиста и ефикасна технологија која го претвора отпадот во ресурс. Проблемот во Македонија не е недостатокот на технологија, туку недостатокот на политичка волја, системската корупција и културата на негрижа, кои со децении спречуваат имплементација на било какво долгорочно и одржливо решение.

Јапонскиот модел е успешен затоа што се заснова на заедничка одговорност – од граѓанинот кој го селектира отпадот, до државата која инвестира во најдобрата можна технологија. Додека кај нас не се изгради таква свест и таков систем, Скопје ќе остане далеку, не само од Токио, туку и од основните европски стандарди за здрава животна средина.