Крај за печатите во пасошите при влез во ЕУ, ова се новите правила

Крај за печатите во пасошите: ЕУ го објави точниот датум за новиот систем за влез, а важната дозвола за патување поскапе уште пред да биде воведена.

Европската Унија се подготвува за најголемата промена во граничните контроли во последните децении. Европската комисија објави дека новиот Систем за влез и излез (EES) ќе започне со постепена примена од 12 октомври 2025 година, со што се става крај на рачното печатирање на пасошите. Истовремено, беше објавено и дека цената за идната задолжителна дозвола за патување, ETIAS, драстично се зголемува уште пред системот да биде пуштен во употреба.

Што е EES? Биометрија и дигитална евиденција

Новиот Систем за влез и излез (EES) е автоматизиран ИТ систем кој дигитално ќе го регистрира влезот и излезот на патниците од трети земји, вклучително и од Македонија. Наместо печат, системот ќе собира биометриски податоци – отпечатоци од прсти и фотографија од лицето. Целта е да се зголеми безбедноста, полесно да се детектираат лицата кои го надминале дозволениот престој од 90 дена и да се спречи злоупотреба на идентитет.

Што е ETIAS и зошто поскапе на 20 евра?

ETIAS (Европски систем за информации и авторизација за патување) е втор дел од пакетот „Паметни граници“. Тој е задолжителна електронска дозвола за патување, слична на американската ESTA, која ќе биде потребна за граѓаните од 59 земји кои имаат безвизен режим со ЕУ, вклучително и Македонија. Важно е да се напомене дека ETIAS не е виза – се аплицира онлајн, без посета на амбасада.

Иако првично беше најавено дека ќе чини 7 евра, Европската комисија објави дека цената се зголемува на 20 евра, поради зголемени трошоци за одржување на системот. Дозволата ќе важи три години, а ќе биде бесплатна за лица под 18 и над 70 години. Нејзината примена се очекува кон крајот на 2026 година.

Поголема безбедност или поголеми гужви?

Иако целта на овие системи е зголемување на безбедноста, експертите за патувања и аеродромските оператори низ Европа предупредуваат на потенцијален хаос. Воведувањето на EES ќе бара од секој патник од трета земја да застане на самоуслужен киоск за да му бидат земени биометриски податоци, процес кој може да трае значително подолго од обичната пасошка контрола. Поради ова, постои сериозен страв од создавање на огромни гужви и повеќечасовни чекања на аеродромите и копнените граници, особено во првичната фаза на воведување.

На крајот, иако овие системи носат модернизација, патниците од Македонија и регионот треба да се подготват за повисоки трошоци и потенцијално подолги чекања на границите во иднина.