Македонците потрошиле 666 милиони евра во странство: Каде одат нашите пари

Дигиталниот номад и онлајн купувачот: Како Македонците потрошија рекордни 667 милиони евра во странство и што тоа открива за нас

Во текот на 2024 година, македонските граѓани потрошиле рекордни 666,7 милиони евра во странство преку своите платежни картички. Но, зад оваа импресивна бројка, податоците на Народната банка откриваат една многу подлабока приказна – приказна за промена на навиките, за дигитална трансформација и за новата економска мапа на македонскиот потрошувач. Сликата што се појавува не е само за туристи, туку и за студенти, иселеници и една нова генерација на онлајн купувачи.

Според анализата, вкупната вредност на трошењата во странство е зголемена за над 16% во споредба со претходната година. Сепак, најдраматичната промена не е во вкупната сума, туку во начинот на кој се трошат парите. Додека плаќањата во физички продавници (ПОС терминали) останале речиси исти, а подигањето готовина од банкомати дури и се намалило, онлајн трговијата доживеала вистинска експлозија. Македонците потрошиле неверојатни 284 милиони евра на интернет, што е раст од над 45% за само една година. Ова е јасен сигнал дека дигиталната економија стана доминантна сила.

Каде одат парите? Три различни приказни

Податоците откриваат три различни „профили“ на македонскиот потрошувач во странство:

• Студентот/Работникот: Иако подигањето готовина се намалува, една земја доминира – Словенија, каде што се подигнати најмногу кеш пари (4,4 милиони евра). Ова најверојатно се должи на големиот број македонски студенти кои живеат таму. Слична е приказната и со Германија, која е апсолутен лидер за трошење во физички продавници со 65,7 милиони евра, како одраз на големата македонска дијаспора.

• Туристот/Соседот: Кога станува збор за соседството, Србија е убедливо на прво место со потрошени 53,5 милиони евра, далеку пред Грција. Ова укажува на силните културни и трговски врски, кои ги прават Белград и другите српски градови омилена дестинација за викенд-патувања и шопинг.

• Онлајн купувачот: Ова е најинтересната приказна. Најмногу пари за онлајн купување не одат во Кина или САД, туку во Холандија (41,9 милиони евра), Обединетото Кралство (40,7 милиони) и Ирска (33,7 милиони).

Дигиталниот траг на парите и психологијата на картичката

Доминацијата на Холандија, Ирска и Велика Британија во онлајн трговијата не е случајна. Голем број од најголемите светски е-продавници, авиокомпании и дигитални платформи (како Booking.com, Amazon Europe, Ryanair) своите европски седишта и процесори за плаќање ги имаат токму во овие земји поради поволните даночни политики. Затоа, кога купувате производ од германски бренд, вашата трансакција често се регистрира во Ирска или Холандија. Ова е фасцинантен увид во архитектурата на глобалната дигитална економија.

На крајот, анализата ја допира и психологијата на трошењето. Фактот што полесно посегнуваме по картичката кога сме во странство не е само поради практичноста. Психолозите одамна го потврдиле феноменот на „безболно плаќање“. Кога не ракуваме со физички пари, нашиот мозок не го регистрира трошокот на ист, емотивен начин. Плаќањето со картичка создава илузија на апстракција, правејќи нè поопуштени и поподготвени да потрошиме повеќе. Овие податоци се повеќе од само бројки – тие се детален портрет на модерниот македонски граѓанин, кој сè повеќе живее, работи, студира и, пред сè, троши како дел од еден глобален, дигитализиран свет.