Мистеријата е решена: Научниците докажаа како „оделе“ џиновските статуи на Велигденскиот остров

Со децении, светот се прашуваше: како древниот народ на Рапа Нуи (Велигденскиот остров), без помош на тркала или животни, успеал да ги премести своите колосални камени статуи, тешки и до 80 тони, на километарски растојанија? По години на диви теории, од вонземјани до сечење на сите дрвја, тим на научници конечно понуди докажан и спектакуларен одговор: статуите не биле влечени, туку „оделе“.

Тимот, предводен од антропологот Карл Липо, со помош на физика, 3Д моделирање и експерименти во живо, успеал да ја рекреира техниката што најверојатно ја користеле древните полинезиски градители. Тие докажале дека со правилна употреба на јажиња и со тимска работа, огромните камени „моаи“ можеле да се движат исправено, со нишачко, цик-цак движење, слично на човек кога се обидува да премести тежок фрижидер.

Дизајнирани да „одат“

Клучот, според истражувачите, лежи во самиот дизајн на статуите. Со создавање на прецизни 3Д модели, тие откриле дека моаите имаат карактеристики кои ги прават идеални за ваков вид на транспорт: широка основа во форма на буквата D и благо навалување напред, што го поместува центарот на гравитација и го олеснува нишањето.

За да ја докажат својата теорија, научниците изградиле и бетонска реплика на моаи, тешка 4,35 тони. Со тим од само 18 луѓе и три јажиња, тие успеале да ја „прошетаат“ статуата на растојание од 100 метри за само 40 минути.

„Штом ќе ја придвижите, воопшто не е тешко“, вели Липо. „Физиката има смисла. Она што го видовме експериментално, навистина функционира“.

Повеќе од само експеримент – патиштата како доказ

Оваа теорија е дополнително поддржана и од мрежата на древни патишта на островот. Тие не се рамни, туку имаат благо вдлабнат, конкавен облик, што би помогнало во стабилизирање на статуите додека се нишале напред. „Секој пат кога преместувале статуа, изгледа како да граделе пат. Патот е дел од преместувањето на статуата“, објаснува Липо.

Ова истражување, објавено во престижниот „Journal of Archaeological Science“, конечно нуди научно издржано и елегантно решение за една од најголемите археолошки мистерии. Тоа не само што ги отфрла старите теории за „екоцидот“ (според која народот ги исекол сите дрвја за да прави санки), туку и ја слави генијалноста и знаењето на древниот Рапа Нуи народ.

Ова откритие е совршен пример за моќта на експерименталната археологија – пристап кој, наместо само да шпекулира, се обидува практично да ги рекреира методите од минатото. Во овој случај, тоа ни покажа дека понекогаш, најневеројатните приказни се и највистинити.