Падна куќата на авторот на химната Владо Малески: Срамот што ја потресе цела Македонија

Културен масакр во Струга: Градежник урна дел од куќата-музеј на Владо Малески, авторот на македонската химна

Во чин на неверојатна негрижа кој се граничи со национален срам, дел од спомен-куќата на Владо Малески – авторот на македонската химна „Денес над Македонија се раѓа“ – е урнат од страна на градежник кој градел објект веднаш до неа. Инцидентот во Струга, кој се случил на објект заштитен со закон како културно наследство, предизвика лавина од гнев, меѓусебни обвинувања помеѓу политичките партии и го отвори болното прашање: дали како нација сме способни да го сочуваме сопственото минато?

Багер против историјата: Како дојде до уривањето?

Според првичните информации од полицијата, градежник од велешко, додека изведувал градежни работи на соседната парцела, урнал значаен дел од куќата на Малески. Од Заводот и музеј од Охрид веднаш излегле на терен и констатирале „значителни оштетувања“, а сега постои и реална опасност остатокот од објектот целосно да се сруши. Полицијата најави кривична пријава против градежникот, но штетата е веќе направена.

Системски колапс или намерна дрскост?

Најшокантниот дел од приказната е фактот што куќата на Малески уште од 2016 година е прогласена за заштитено културно наследство од прв степен. Ова го поставува клучното прашање: како е воопшто можно некој да добие дозвола за градење веднаш до ваков објект, и како никој од надлежните инспекторати не го надгледувал процесот за да спречи ваква катастрофа? Ова не е само грешка на еден градежник; ова е слика на целосен системски колапс.

Како што и се очекуваше, инцидентот веднаш се претвори во поле за политичка пресметка, каде што партиите од власта и опозицијата почнаа меѓусебно да се обвинуваат, префрлајќи ја одговорноста, додека куќата се распаѓа.

Кој беше Владо Малески и зошто ова е толку важно?

Владо Малески не е само обичен писател; тој е еден од столбовите на современата македонска државност. Како учесник во Народноослободителната борба и делегат на Првото заседание на АСНОМ, тој е автор на текстот на денешната македонска химна. Неговата куќа не е само зграда; таа е споменик на антифашистичката борба и на раѓањето на македонската република. Да се дозволи нејзино уривање е чин на бришење на сопствената историја.

Приказна за еден срушен систем

На крајот, оваа тажна слика од Струга е многу повеќе од само приказна за урбанистички хаос. Таа е метафора за односот на државата кон сопственото културно наследство и кон сопствениот идентитет. Кога куќата на човекот што ја напишал химната може да биде срушена од багер, тоа е знак дека нешто е длабоко погрешно во темелите на самата држава.

Прашањето што останува е: ако не можеме да ја сочуваме куќата на авторот на химната, што воопшто можеме да сочуваме?