Подготвени или не, ЕЕС системот започнува

Крај на печатите во пасошите: Сè што треба да знаете за новиот ЕЕС-систем за влез во Шенген зоната

Од утре започнува нова ера за патување во Европската Унија. Системот за влез/излез (EES), кој го заменува традиционалното ставање печати во пасошите со дигитална регистрација, почнува со работа на граничните премини. Оваа голема промена ќе важи за сите граѓани на земји кои не се членки на ЕУ, вклучително и за македонските државјани. Еве што треба да знаете.

Новиот систем првенствено ќе се применува на граничните премини со Хрватска, Унгарија, Бугарија и Романија, а се очекува наскоро да биде имплементиран и на премините со Грција. Важно е да се напомене дека користењето на системот е целосно бесплатно и не бара никакви дополнителни документи освен важечка патна исправа.

Кого опфаќа ЕЕС-системот?

Системот се однесува на сите државјани на т.н. „трети земји“ (земји надвор од ЕУ), кои патуваат во Шенген зоната за краток престој (до 90 дена). Ова значи дека секој македонски граѓанин кој патува туристички или деловно во земјите од Шенген ќе мора да помине низ оваа процедура.

Како ќе изгледа процедурата на граница?

Процесот е дизајниран да биде брз, но првиот пат ќе бара малку повеќе време.

• Прв влез во Шенген зоната: Покрај стандардната проверка на пасошот, граничната полиција ќе ги земе и вашите биометриски податоци. Ова вклучува фотографирање на лицето и земање на отпечатоци од четири прста од десната рака. Оваа регистрација се прави само еднаш, а податоците се чуваат во системот три години. Децата под 12 години се изземени од давање отпечатоци, но сепак ќе бидат фотографирани.
• Следни влезови: При секое наредно патување, процесот ќе биде многу побрз. Системот ќе ги користи веќе зачуваните податоци за да го верификува вашиот идентитет и автоматски ќе го евидентира влезот.
• Излез од Шенген зоната: Системот автоматски ќе го регистрира и вашиот излез, со што прецизно ќе се пресметува времетраењето на вашиот престој.

Доколку одбиете да ги дадете вашите биометриски податоци, ќе ви биде одбиен влез во Шенген зоната.

Колку ќе трае и дали треба да очекуваме гужви?

Според проценките, првичната регистрација ќе трае помеѓу 3 и 5 минути по патник. Ова значи дека за едно четиричлено семејство ќе бидат потребни околу 15-20 минути. За автобусите, времето ќе биде значително подолго.

Неизбежно е дека во почетниот период ќе има зголемени гужви на граничните премини. Сепак, постои и преоден период од шест месеци (од октомври 2025 до април 2026 година), во кој граничните службеници ќе имаат можност привремено да го суспендираат системот доколку се создадат огромни колони.

Каде сè ќе се применува ЕЕС?

Системот ќе се применува во 29 европски држави: 25 членки на ЕУ (сите освен Кипар и Ирска) и 4 земји кои не се во ЕУ, но се дел од Шенген зоната (Исланд, Лихтенштајн, Норвешка и Швајцарија). За македонските граѓани, ова значи дека системот ќе биде активен на сите гранични премини со Грција, Бугарија и Унгарија, како и на сите аеродроми во Шенген зоната. На аеродромите ќе бидат поставени и киосци за саморегистрација, што треба да го забрза процесот.

Крајната цел на ЕЕС е да се зголеми безбедноста и да се автоматизира контролата на границите. Иако почетокот можеби ќе биде проследен со гужви и нервоза, на долг рок, овој систем треба да го направи патувањето поедноставно и да ги испрати традиционалните печати во пасошите во историјата.