САД се во паника: Како Кина ја доби контролата врз ‘белото злато’ на 21-от век

Новата ‘Голема игра’: САД влегуваат во панична трка со Кина за контрола на литиумот, ‘белото злато’ што ќе го движи 21-от век

Соединетите Американски Држави влегуваат во агресивна трка за да го обезбедат најважниот ресурс на 21-от век: литиумот. Во стратешки потег кој има за цел да ја скрши речиси целосната зависност од Кина, САД масовно инвестираат во домашно производство на „белото злато“, металот кој е неопходен за сè, од батерии за електрични автомобили до складирање на енергија. Ова не е само економска одлука; ова е прашање на национална безбедност, кое ќе го преобликува глобалниот синџир на снабдување.

Меѓународната агенција за обновлива енергија (IRENA) проценува дека побарувачката за литиум само за батерии ќе се зголеми за неверојатни десет пати до 2030 година. Иако цените на литиумот се моментално ниски поради привремениот вишок на пазарот, инвеститорите ја играат долгата игра, свесни дека оној што ќе го контролира литиумот, ќе ја контролира и зелената технолошка револуција.

Главната причина за паниката во Вашингтон е кинеската доминација. Кинеските компании во моментов контролираат околу 25% од светското рударство на литиум, но уште поважно, тие контролираат дури 60% од светскиот капацитет за рафинирање. Ова значи дека дури и ако САД или Австралија (моментално најголемиот производител) го ископаат литиумот, суровината често мора да се испрати во Кина за сложениот хемиски процес на прочистување. Ова му дава на Пекинг огромна економска и геополитичка моќ, која може да ја искористи како оружје во секој иден трговски конфликт.

За да ја скрши оваа зависност, Америка тргна во офанзива. Во тек се два огромни, но и екстремно контроверзни проекти:

1. Thacker Pass (Невада): Огромен, традиционален рудник за литиум, еден од најголемите во светот. Сепак, проектот се соочува со жестоки протести од еколошките групи и локалните индијански племиња, кои го сметаат местото за свето.
2. Salton Sea (Калифорнија): Ова е високо-технолошкиот пристап. Се проценува дека огромни количини на литиум се растворени во жешката, солена вода (геотермална течност) длабоко под земјата. Компаниите се обидуваат да развијат нова технологија наречена Директна екстракција на литиум (DLE), која би го филтрирала литиумот од водата на поеколошки начин, но процесот е сè уште експериментален и скап.

Овој предизвик – потребата од литиум наспроти отпорот кон рударството – е глобален феномен. Истиот проблем го доживеа и компанијата „Рио Тинто“ во Србија, каде што нивниот предложен рудник за литиум „Јадар“ беше стопиран по масовните еколошки протести. Се чини дека сите сакаат електрични автомобили, но никој не сака рудник за литиум во својот двор.

Без оглед на еколошките предизвици, притисокот врз САД да успее е огромен. Аналитичарите предвидуваат дека до 2026 година, Кина ќе ја престигне Австралија и ќе стане најголем светски производител на литиум. За Вашингтон, оваа трка повеќе не е прашање на избор. Таа е егзистенцијална потреба за да се обезбеди дека иднината на технологијата и енергијата ќе се дизајнира во Америка, а не во Пекинг.