Тивкиот егзодус на македонската младина: Зошто 3.000 матуранти заминаа да студираат во Словенија?

За две години во Словенија се запишале над 3.000 студенти од Македонија: Дали е ова „одлив на мозоци“ или шанса за развој?

Интересот за студирање во Словенија кај младите Македонци расте со алармантна брзина, а според последните податоци, над 3.000 македонски матуранти во изминатите две години го започнале своето академско образование токму таму. Овој масовен образовен егзодус ги истакнува атрактивните услови што ги нуди оваа земја-членка на ЕУ, но истовремено отвора и сериозни прашања за состојбата на високото образование во Македонија и за способноста на државата да ги задржи своите најталентирани млади луѓе.

Зошто токму Словенија? Бесплатно образование и ЕУ диплома

Главната причина за огромниот интерес е билатералниот договор помеѓу двете земји, кој им овозможува на македонските државјани да студираат на јавните универзитети во Словенија под истите услови како и словенечките студенти – односно, бесплатно, со плаќање само на минимален административен упис. Покрај оваа огромна финансиска поволност, клучни фактори се и високиот квалитет на образованието, модерните студиски програми и дипломата која е признаена низ цела Европска Унија, што отвора врати за меѓународна кариера.

Државата нема ниту статистика, а ветува реформи

Додека илјадници млади заминуваат, поразителен е фактот што државата нема официјална статистика за тоа колку точно нејзини студенти има во странство. Во меѓувреме, надлежните најавуваат реформи. Во подготовка се нов Закон за високо образование и нов Закон за студентски стандард, со кои се ветуваат подобри услови, па дури и можност за загарантирано вработување за најдобрите студенти, како обид да се спречи „одливот на мозоци“.

Тивкиот егзодус

Иако студирањето во странство е позитивно искуство, овој тренд е всушност тивок егзодус и пораз за македонското општество. Причините се комбинација од „влечни“ (pull) и „туркачки“ (push) фактори. Додека Словенија ги „влече“ младите со одлични услови, домашниот систем ги „турка“ надвор со нефункционално образование, ниски рангирања на универзитетите, корупција и пазар на труд каде што доминираат непотизмот и партиските врски.

Клучното прашање е колку од овие 3.000 студенти некогаш ќе се вратат во Македонија. Според сегашните трендови, одговорот е – многу малку. За повеќето, студирањето во Словенија не е само привремена едукативна станица, туку првиот чекор кон трајна емиграција. Владата е во трка со времето – дали најавените реформи ќе бидат доволно брзи и суштински за да ја натераат оваа генерација да се врати, или таа е веќе трајно изгубена?