Хрватска го враќа воениот рок: 1.100 евра плата, ама ако одбиеш, нема работа во државно

Хрватска го враќа задолжителниот воен рок: 1.100 евра плата за два месеци служба, но и предност при вработување во државно

Хрватскиот парламент денеска, со 84 гласа „за“, донесе одлука за повторно воведување на задолжителна воена служба, 16 години откако таа беше укината. Новиот модел, кој ќе стапи на сила од почетокот на следната година, е драстично различен од старото служење војска и се темели на систем на високи финансиски стимулации и контроверзни бенефиции, кој има за цел брзо да ја пополни испразнетата резерва на хрватската армија.

Одлуката беше донесена по неколкумесечна јавна дебата, а против неа експлицитно гласаше само зелено-левичарската партија „Можеме!“. Причината за враќање на воениот рок е слабиот, речиси непостоечки интерес за доброволно служење, кое беше во сила од 2008 година. Новиот закон, кој го предложи владејачката ХДЗ, е дизајниран да го направи воениот рок речиси невозможно да се одбие.

Морковот: 1.100 евра плата и предност за работа во државно

Новиот модел предвидува задолжителна воена обука во траење од само два месеци. Обуката ќе биде задолжителна за сите мажи во календарската година кога полнат 19 години, и ќе се спроведува во касарните во Книн, Слуњ и Пожега. Најголемата промена е финансискиот пакет: за тие два месеци, секој регрут ќе добива месечна нето плата од 1.100 евра, а времето поминато во војска ќе му се смета за работен стаж.

Сепак, најконтроверзниот дел од законот е бенефицијата по завршувањето на службата. Имено, лицата кои ќе го завршат воениот рок ќе имаат апсолутен приоритет при вработување во државната и локалната администрација, доколку ги исполнуваат истите услови како и другите кандидати. Овој потег беше жестоко критикуван од опозицијата како создавање на дискриминација и воведување на „милитаризација“ на јавниот сектор.

Стапот: Што ако некој одбие?

Законот, исто така, предвидува и опција за приговор на совеста. Оние кои од морални или верски причини ќе одбијат да носат оружје, ќе можат да служат цивилен рок. Меѓутоа, државата се погрижила оваа опција да биде далеку понеатрактивна. Цивилната служба ќе трае значително подолго – три до четири месеци (наспроти два месеци во војска) – и ќе биде полошо платена. Оние кои ќе се одлучат за цивилна служба, очигледно, нема да ја добијат ниту бенефицијата за приоритетно вработување во државна служба.

Овој модел на „морков и стап“ е јасен обид на хрватската влада да го направи воениот рок најдобрата можна опција за еден 19-годишник. Жените се ослободени од обврската, но можат да се пријават доброволно. Министерот за одбрана, Иван Анушиќ, изјави дека целиот проект ќе ја чини државата околу 23,7 милиони евра годишно, за обука на околу 4.000 регрути. Овој потег ја става Хрватска во растечката група на европски земји кои, соочени со новите геополитички тензии, одлучуваат дека професионалната армија едноставно не е доволна.