„Јаглеродната долина“: Револуционерниот план на ЕУ за спас на климата

Од најголем загадувач до највредна суровина: Како Европа планира да изгради „Јаглеродна долина“ и да создаде кружна економија

Во еден од најамбициозните индустриски и еколошки проекти на 21-от век, Европа се подготвува да го претвори својот најголем непријател, јаглерод диоксидот (CO₂), во својот највреден сојузник. Преку револуционерен концепт наречен „Јаглеродна долина“, планот е да се изгради масивна инфраструктура која ќе го заробува CO₂ од индустриските оџаци и ќе го користи како суровина за производство на горива, пластика и градежни материјали, означувајќи го почетокот на нова, кружна економија.

Идејата е да се направи целосен пресврт во начинот на кој размислуваме за емисиите. Наместо само да се обидуваме да ги складираме под земја, технологијата за Заробување, Користење и Складирање на Јаглерод (CCUS) се фокусира на буквата „К“ – Користење. Првите вакви „долини“ се планираат во индустриските срца на Европа, како пристаништето во Ротердам, каде што емисиите од челичарниците, цементарниците и рафинериите ќе се собираат преку мрежа на цевководи.

Собраниот CO₂ потоа ќе се транспортира до нови, високотехнолошки фабрики каде што ќе стане основа за неколку клучни производи. Најважни меѓу нив се синтетичките горива, или „е-горива“. Во процес кој е практично обратен од согорувањето, заробениот CO₂ ќе се комбинира со зелен водород (добиен од вода со помош на обновлива енергија) за да се создаде климатски неутрален бензин, дизел или авионски керозин. Ова е клучно за декарбонизација на секторите како авијацијата и поморскиот транспорт, каде што батериите не се практично решение. Покрај горивата, CO₂ ќе се користи и за производство на полимери за зелена пластика и за вбризгување во бетон, каде што трајно се минерализира и ја зголемува цврстината на материјалот.

Овој проект не е само еколошки, туку и геополитички. Со создавање на сопствени горива и суровини, Европа драстично ја намалува својата зависност од увозот на нафта и гас од политички нестабилни региони, со што ја зајакнува својата енергетска независност.

Анализа: Револуција или скапо „зелено перење“?

Иако на хартија звучи како совршено решение, концептот на „Јаглеродна долина“ е предмет на жестока дебата. Од една страна, тој нуди визионерски пат кон кружна економија, каде што отпадот станува ресурс. Од друга страна, многу еколошки организации го критикуваат како форма на скапо „зелено перење“ (greenwashing). Тие тврдат дека CCUS технологијата е изговор за загадувачките индустрии (како нафтената и цементната) да продолжат да работат како досега, наместо да се фокусираат на вистинското решение – целосно напуштање на фосилните горива. Главниот проблем е огромната количина на енергија потребна за процесот. Критичарите прашуваат: дали е поефикасно да се користи скапоцената зелена струја за да се создаде е-гориво со коефициент на ефикасност од едвај 50%, или истата таа струја директно да се користи за полнење на електрични возила со ефикасност над 90%? Покрај тоа, економската одржливост на овие проекти е целосно зависна од огромни државни субвенции и високи такси за јаглерод. Затоа, „Јаглеродната долина“ е огромен облог на Европа. Таа е истовремено и храбра визија за технолошка иднина и ризичен потфат кој може да се претвори во скапа дистракција од итни и поедноставни решенија за климатската криза.