Џипот на Аркан 25 години скапува на исто место: Причината е бизарна

Споменикот на едно турбулентно време: Како блиндираниот џип на Аркан, паркиран 25 години, стана симбол на неговото нерешено наследство

На Дедиње, елитната населба во Белград, спроти вилата на Цеца Ражнатовиќ, стои еден тивок, но моќен споменик на едно минато време. Со години, таму е паркиран блиндиран џип – возилото на Жељко Ражнатовиќ Аркан. Со испукано стакло и гуми што полека тонат во асфалтот, овој автомобил не е само напуштено возило; тој е временска капсула, замрзнат во правен лавиринт и симбол на контроверзното и сè уште нерешено наследство на еден од најмоќните луѓе на 90-тите.

Џипот, најверојатно од марката GMC, не е било каков автомобил. Тој е дел од балканската поп-културна митологија. Токму со ова возило, Аркан во 1995 година, на чело на колона од луксузни автомобили, отиде во Житораѓа за да ја земе својата идна сопруга, Светлана Цеца Ражнатовиќ, на денот на нивната „свадба на деценијата“. Блиндираната каросерија и робусниот изглед беа совршен одраз на имиџот што тој го негуваше – слика на моќ, богатство и опасност.

По неговиот атентат во јануари 2000 година, возилото било запленето од полицијата за истрага. Откако истрагата завршила, џипот бил вратен и паркиран на истото место каде што стои и денес, повеќе од 25 години. Причината зошто никој не го поместува е бизарна, но и симболична: возилото е дел од оставинската постапка која, ни по четврт век, сè уште не е завршена.

По смртта на Аркан, беше отворен тестамент со кој тој им остави имот на своите девет деца од четири различни жени. Но, сложените семејни односи и огромното, честопати нејасно дефинирано богатство, ја претворија оставинската постапка во бескраен правен процес. Како што изјави и самата Цеца во 2018 година, „оставинската постапка сè уште трае“. Додека таа не заврши, џипот, како и други делови од имотот, не може легално да се продаде или да се пренесе на нов сопственик.

Повеќе од само автомобил – метафора за 90-тите

Состојбата на блиндираниот џип е совршена метафора за наследството на Аркан и за целата ера на 90-тите години на Балканот. Однадвор, тој сè уште изгледа моќно и застрашувачки, потсетувајќи на времето на војни, турбо-фолк и спојот на криминалот со државата. Но, одблиску, се гледаат знаците на распаѓање – испуканото стакло, ‘рѓата и прашината.

Неговата правна „заглавеност“ е одраз на нерешените прашања од тоа време. Исто како што оставинската постапка не може да го распредели неговото богатство, така и општествата на поранешна Југославија сè уште се борат да се справат со неговото комплексно и честопати мрачно наследство. Додека правните битки траат, овој џип останува нем сведок на Дедиње – споменик на една ера, чии духови, исто како и самиот автомобил, одбиваат да бидат поместени.