Септември зад завесата: жетвена месечина, чудни обичаи и скриени датуми

Септември: месецот на жетвата, чудните празници и тајните приказни

Иако денес го броиме како деветти, самиот назив на септември доаѓа од латинското septem („седум“) бидејќи во стариот римски календар годината започнувала во март, па овој месец навистина бил седми — и токму таа временска „пресметка“ му дава уникатен идентитет на месец кој ги спојува полната жетвена месечина, есенската рамноденица со речиси еднакви ден и ноќ, и еден куп историја, фолклор и навидум чудни празници што преживеале до денес.

Жетвена месечина и астрономска рамнотежа

Септември често ја носи т.н. жетвена месечина — полната месечина што паѓа најблиску до есенската рамноденица (околу 22 септември) и традиционално им помагала на земјоделците со подолго самрак-светло за собирање род. Рамноденицата носи симболична и буквална рамнотежа: денот и ноќта се речиси подеднакви на целата планета.

Историски датуми што често се забораваат

Септември е преполн „микро-настани“ што оставиле голем траг. На 25 септември 1690 во Бостон излегува првиот американски весник Publick Occurrences Both Forreign and Domestick — забранет по само едно издание. На 1–2 септември 1859 се случува најмоќната соларна бура (Керингтонов настан) што предизвикува северни светлини и прекини на телеграфи ширум светот. На 27 септември 1888 во Лондон за првпат се појавува прекарот „Џек Мевосек“ во писмо до новинарска агенција. На 21 септември 1995 Индија сведочи масовна појава поврзана со статуи на Ганеш — феномен што привлече милиони луѓе во храмовите.

Чудни празници, фолклор и локални фестивали

Во Шкотска и Ирска, Михољден (29 септември) носел гуски на трпеза, маргаритки за подарок, па дури и „позајмување“ коњ за една ноќ — ритуали на премин кон студениот дел од годината. Според фолклорот, токму на Михољден ѓаволот бил протеран во пеколот, паднал врз капини и од гнев ги „проколнал“ — поради што по 29 септември традиционално не се јадат. Во Кјото, Јапонија, последниот понеделник во месецот се слави фестивалот на чешлите (Kashu Matsuri) со перформанси и симболично „погребување“ на стари украси за коса. А за насмевка на календарот: 19 септември е „Меѓународен ден на зборување како пират“, 26 септември е денот на Џони Аплсид, а на 24 септември љубителите на јазикот го честат Националниот ден на интерпункцијата — идеален миг за вечната дебата: што правиме со точка-запирката?