Мистерија стара 600 години е решена: Што била „ѕвездата-гостин“ од 1408 година

Мистерија стара 600 години е решена: Како заборавен кинески ракопис ја откри тајната на мистериозната „ѕвезда-гостин“ од 1408 година

Во есенската ноќ во октомври 1408 година, дворските астрономи на кинеската династија Минг забележале нешто чудно на небото. На југоисток се појавила нова, сјајна жолта ѕвезда, „голема колку сад за масло“, која стоела неподвижно десет ноќи пред да исчезне. Со векови, овој запис за мистериозната „ѕвезда-гостин“ бил само фасцинантен историски куриозитет. Сега, тим на астрономи верува дека конечно ја решил 600-годишната загатка, благодарение на новооткриен документ и моќта на модерната астрофизика.

Долго време, постоечките записи за овој феномен биле нецелосни и збунувачки. Но, истражувачите од Универзитетот за наука и технологија на Кина, предводени од Бошу Жанг, откриле нов, многу подетален ракопис од Ху Гуанг, голем секретар на тогашниот император. Овој документ прецизно ја лоцирал „ѕвездата-гостин“ во регионот на денешните соѕвездија Лебед и Лисица и потврдил дека таа не се движела, што ги исклучило можностите да се работи за комета или метеор.

Овие податоци биле клучни. Фактот што објектот бил стационарен и светел со константен сјај цели десет дена ги навел научниците на заклучокот дека древните кинески астрономи биле сведоци на спектакуларна нова – насилната смрт на ѕвезда.

Што е нова и зошто е оваа толку посебна?

Нова (да не се меша со супернова, која е многу посилна експлозија) се случува во бинарен систем, каде што бело џуџе (остаток од мртва ѕвезда) краде материјал, најчесто водород, од својата ѕвезда-придружник. Кога ќе се собере доволно материјал на површината на белото џуџе, тој се пали во огромна термонуклеарна експлозија, поради што системот одеднаш станува илјадници пати посветол. Она што го прави овој настан од 1408 година посебен е неговото траење. Повеќето нови брзо го достигнуваат својот максимум и згаснуваат за неколку дена. Фактот што оваа „ѕвезда-гостин“ светела силно цели десет дена сугерира дека се работело за редок тип на „нова со плато“, која одржува висок сјај подолг временски период.

Спој на древната историја и модерната наука

Ова истражување е прекрасен пример за тоа како древните историски записи можат да станат бесценет извор на податоци за модерната наука. Кинеските дворски астрономи биле неверојатно прецизни и методични набљудувачи на небото. Нивната работа не била само астролошка, туку и политичка – секоја промена на небото се сметала за потенцијален знак или предвесник, па затоа морала да биде точно документирана.

Благодарение на нивната посветеност, 600 години подоцна, ние можеме да го реконструираме овој космички настан. Иако студијата сè уште чека официјална рецензија, таа нуди убедливо решение за една вековна мистерија. Тоа е приказна за тоа како зборовите напишани со мастило на хартија во царска Кина, во комбинација со моќта на модерната астрофизика, ни овозможуваат да ја слушнеме ехото на една далечна ѕвездена експлозија.