„Нема да јадам бубачки“: Како една шега стана глобална теорија на заговор

„Нема да јадам бубачки“: Како една интернет-шега се претвори во глобална теорија на заговор и оружје во културната војна

Во еден од најбизарните феномени на модерното време, идејата дека „глобалните елити“ тајно планираат да го принудат човештвото да престане да јаде месо и да почне да јаде инсекти, прерасна од нејасна интернет-шега во моќен политички слоган на екстремната десница. Оваа теорија на заговор, иако целосно неоснована, е совршен пример за тоа како функционираат дезинформациите во 21-от век, хранејќи се со стравот, недовербата и полувистините.

Иако јадењето инсекти (ентомофагија) е дел од исхраната на милијарди луѓе во Азија, Африка и Латинска Америка со илјадници години, во западниот свет тоа сè уште е табу. Токму овој културен отпор стана плодна почва за теоријата на заговор, која тврди дека моќните организации како Светскиот економски форум (WEF) ја користат борбата против климатските промени како изговор за да ни го одземат месото и да нè натераат да јадеме „бубачки“.

Од интернет-мим до политички слоган

Слоганот „Нема да јадам бубачки“ првпат се појавил на анонимниот форум 4chan во 2019 година, но експлодирал за време на пандемијата, кога се споил со пошироката теорија на заговор за „Големиот ресет“. Популистичките политичари и десничарските медиумски фигури, како Такер Карлсон во САД и Тјери Боде во Холандија (кој фрлаше црви во парламентот), веднаш го прифатија овој наратив, претставувајќи го како борба за зачувување на „традиционалните вредности“ и личната слобода.

Полувистината – совршено гориво за лага

Како и секоја успешна теорија на заговор, и оваа се заснова на зрно вистина. Точно е дека Обединетите нации и Европската унија го истражуваат јадењето инсекти како одржлив и здрав извор на протеини, кој има далеку помал еколошки отпечаток од сточарството. Точно е и дека ЕУ има одобрено неколку видови на инсекти, како што се штурците и црвите, како состојки за човечка исхрана.

Но, тука лежи и клучната лага што ја шират теоретичарите на заговор: тие тврдат дека инсектите ќе бидат тајно ставани во нашата храна. Вистината е дека според законите на ЕУ, секој производ што содржи инсекти мора да има јасна и недвосмислена ознака на етикетата.

Повеќе од само храна – психологијата на гадењето и стравот

Зошто оваа навидум апсурдна теорија е толку успешна? Затоа што таа не зборува за храна, туку за идентитет, контрола и страв. Таа го користи вроденото чувство на гадење што многу луѓе на Запад го имаат кон инсектите и го претвора во политичко оружје. Таа ја допира длабоката анксиозност дека некои моќни, „елити“ ни ги одземаат слободата на избор и традиционалниот начин на живот.

„Реченицата ‘Нема да јадам бубачки’ е атрактивно дизајнирана како одговор на наредба, но таа наредба никогаш не била издадена“, објаснува аналитичарката за дезинформации, Сара Аниано.

Овој феномен е совршен пример за тоа како функционира модерната културна војна. Во неа, дури и она што го ставаме на нашите чинии може да стане бојно поле, а инсектите, иронично, можат да станат симбол на отпорот против замислениот непријател.