Google плаќа казна од 425 милиони долари за тајно следење на корисниците

Цената на „бесплатното“: Google ќе плати 425 милиони долари бидејќи ве следел дури и кога сте мислеле дека не го прави тоа

Во еден од најголемите случаи поврзани со дигиталната приватност, Google се согласи да плати огромна отштета од 425,7 милиони долари по обвиненијата од повеќе американски сојузни држави дека компанијата ги мамела корисниците и тајно ја следела нивната локација. Овој случај е брутален потсетник за старата вистина на дигиталната ера: ако услугата е бесплатна, тогаш вие не сте корисник – вие сте производот.

Истрагата, која траеше со години, откри дека Google собирал податоци за локацијата на корисниците на Android и iPhone дури и кога тие експлицитно ја исклучувале опцијата „Историја на локации“ (Location History) во поставките на својот профил. Милиони луѓе верувале дека со исклучување на оваа опција ја заштитиле својата приватност, но реалноста била сосема поинаква.

Измамата лежела во еден друг, помалку познат дел од поставките наречен „Активности на веб и во апликации“ (Web & App Activity). Оваа опција, која е стандардно вклучена, му овозможувала на Google да продолжи да собира информации за локацијата секогаш кога корисникот би користел некоја од неговите услуги, како што се пребарувањето (Search) или мапите (Maps). Аналогијата е едноставна: сте му рекле на Google да не води посебен дневник за вашите движења, но сте му дозволиле да ја зачува секоја разгледница што сте ја пратиле, на која случајно е втисната и вашата локација. Овој тип на збунувачки дизајн, познат како „мрачен шаблон“ (dark pattern), е во срцето на обвинението.

Зошто податоците за локацијата се толку вредни за Google? Тие се дигитално злато. Информациите за тоа каде се движите, кои продавници ги посетувате, колку време се задржувате и каде живеете, му овозможуваат на Google да изгради неверојатно прецизен психолошки и потрошувачки профил за вас. Овој профил потоа се продава на огласувачите за астрономски суми, овозможувајќи им хипер-таргетирани реклами. Ако сте посетиле салон за автомобили, подгответе се за реклами за автомобилско осигурување. Токму овој бизнис модел е она што го направи Google една од најбогатите компании во историјата.

Анализа: Казна или само трошок за водење бизнис?

Иако сумата од 425,7 милиони долари звучи огромно, за компанија како Google, која заработува стотици милијарди годишно, ова е само „трошок за водење бизнис“. Тоа е капка во океанот во споредба со профитот што веројатно го оствариле со собирање на овие податоци низ годините. Во својата официјална изјава, Google не признава вина, туку вели дека се работи за „застарени политики на производите“ кои веќе се променети. Сепак, овој случај е дел од еден поширок глобален тренд каде што регулаторите, особено во Европа со GDPR регулативата, полека почнуваат да ја стегаат контролата врз технолошките гиганти. Иако казната можеби е мала, таа поставува важен правен преседан и служи како уште еден доказ за јавноста дека во дигиталниот свет, копчето „исклучи“ не секогаш значи дека нешто е навистина исклучено. Тоа е лекција која, за жал, корисниците често ја плаќаат со својата приватност.