Дали „јапонската Баба Ванѓа“ навистина го предвиде земјотресот на Камчатка?

Дали „јапонската Баба Ванѓа“ ја предвиде катастрофата на Камчатка? Приказната за пророштвата на Ријо Тацуки.

Во пресрет на катастрофалниот земјотрес и цунами што го погодија рускиот полуостров Камчатка, британските таблоиди, предводени од „Мирор“, оживеаја една стара приказна: наводното пророштво на јапонската мистичарка Ријо Тацуки, која многумина ја нарекуваат „Баба Ванѓа од Истокот“. Според нив, таа пред многу години го предвидела токму овој разорен настан. Но, којa е Ријо Тацуки и колку вистина има во нејзините „пророштва“?

Пророштвото за големиот потрес

Според написите, Ријо Тацуки, која е и авторка на стрипови (манга), во својата книга со пророчки соништа наводно навестила земјотрес со јачина слична на оној што се случи. Таблоидите ја поврзуваат и со наводни предвидувања за смртта на Фреди Меркјури и принцезата Дајана, како и за големиот земјотрес во Јапонија (иако погрешно го наведуваат оној во Кобе од 2011, наместо од 1995 година).

Вистината зад „предвидувањата“: Моќта на сугестијата и потврдната пристрасност

Вистината, сепак, е многу помалку мистична. Ријо Тацуки е реална личност, авторка на мангата „Иднината што ја видов“ (Watashi ga Mita Mirai), објавена во 90-тите. Нејзините „пророштва“ се всушност многу нејасни и генерални предвидувања за „големи катастрофи“ во иднина. Кога ќе се случи некој реален настан, како земјотресот на Камчатка, многу е лесно тој настан ретроактивно да се „вклопи“ во некое од тие нејасни предвидувања. Овој феномен е познат како потврдна пристрасност (confirmation bias).

Исто така, да се предвиди земјотрес во Јапонија, земја која лежи на „Огнениот прстен“ и доживува илјадници потреси годишно, не е толку пророштво, колку статистичка веројатност.

Зошто веруваме во пророштва за време на криза?

Приказната за „јапонската Баба Ванѓа“ е совршен пример за тоа како функционираат псевдонауката и таблоидите. Во моменти на голема трагедија и хаос, кога се чувствуваме немоќни пред силата на природата, човечкиот ум има потреба да најде некаков ред и значење. Идејата дека настанот бил „предвиден“ и дека е дел од некој поголем, судбински план, може да биде поутешна од суровата вистина дека катастрофите често се случуваат случајно и без најава.

Таблоидите вешто ја користат оваа човечка потреба за да создадат сензационалистички приказни кои привлекуваат огромен број на кликови. На крајот, наместо да се фокусираме на мистични пророштва, многу е поважно да се фокусираме на научните факти – на сеизмологијата, системите за рано предупредување и начините на кои можеме реално да се заштитиме од идни катастрофи.