Еди Рама со потег од научна фантастика: Ја претстави Диела, првата АИ министерка во светот

Албанија ја добива првата виртуелна министерка со АИ, Диела: Дали е ова крај на корупцијата или паметен ПР?

Владата на Албанија презеде радикален и футуристички чекор во борбата против корупцијата, назначувајќи ја „Диела“, виртуелна министерка придвижувана од вештачка интелигенција (АИ). Премиерот Еди Рама ја претстави Диела, дигитална жена облечена во традиционална носија, како клучен фактор за создавање на 100% непоткуплив систем за јавни набавки. Овој потег, кој е прв од ваков вид во светот, предизвика глобална дебата за иднината на владеењето.

Министерка што не може да се поткупи?

Според Рама, главната задача на Диела ќе биде да ги надгледува и постепено да ги преземе одлуките за јавните тендери. Логиката е едноставна: вештачката интелигенција не може да биде поткупена. „Ова не е научна фантастика, туку една од должностите на Диела“, изјави Рама. Диела веќе функционираше како виртуелен асистент на државниот портал „е-Албанија“, а сега нејзината улога е значително унапредена.

„Црната кутија“ на вештачката интелигенција

Иако идејата звучи револуционерно, таа веднаш наиде и на критики. Експертите, како комуникологот Бојан Кордалов, предупредуваат дека вештачката интелигенција е алатка програмирана од човек, што не ја исклучува можноста за манипулација. „Разочарувањето може да биде големо ако секој човечки фактор не се вклучи во таа борба“, вели тој.

Главниот ризик лежи во т.н. „проблем на црната кутија“. Процесот на донесување одлуки на една комплексна АИ може да биде нејасен, што ја прави одговорноста речиси невозможна. Ако системот е програмиран со пристрасни податоци, тој може да создаде нов, уште потежок за откривање, системски вид на корупција.

Техно-утопија или дигитална диктатура?

Овој потег е дел од пошироката визија на Еди Рама за целосна дигитализација на Албанија, која вклучува и планови за станување на првата безготовинска држава во светот, како дел од подготовките за членство во ЕУ до 2030 година. За поддржувачите, ова е храбар чекор кон модерна, ефикасна и транспарентна држава.

За критичарите, пак, ова е пример за „техно-солуционизам“ – верување дека сложените општествени проблеми како корупцијата можат да се решат со технолошки алатки, наместо со длабоки институционални реформи. На крајот, иако е несомнено мајсторски ПР-потег кој ја става Албанија на светската мапа на иновации, вистинскиот тест ќе биде дали Диела ќе донесе реална промена или ќе остане само атрактивна дигитална фасада.