Конечно откриена генетската тајна зошто жените живеат подолго од мажите

Јазот во долговечноста: Конечно е откриена генетската тајна зошто жените живеат подолго од мажите

Тоа е една од најконзистентните демографски вистини во светот: жените, во просек, живеат подолго од мажите. Овој феномен е забележан уште од 18-тиот век, низ различни култури и епохи. Иако причините честопати се барале во начинот на живот, како што се поризичното однесување кај мажите, нова голема студија тврди дека одговорот лежи многу подлабоко – во самата основа на нашата биологија, во нашите хромозоми.

Според најновите глобални податоци, просечниот животен век за жените е 73,8 години, додека за мажите е 68,4 години. Истражувачи од престижниот германски институт „Макс Планк“ за еволутивна антропологија, во опсежна студија, го анализирале животниот век кај луѓето и кај голем број на животински видови и дошле до фасцинантен заклучок.

Клучот, според нив, лежи во тоа кој пол е хетерогаметен. Ова се однесува на полот кој има два различни полови хромозоми. Кај луѓето и кај повеќето цицачи, тоа се мажите, со комбинација на XY хромозоми, додека жените се хомогаметни (XX).

Зошто два X хромозоми се подобри од еден?

Научниците објаснуваат дека поседувањето на два исти (ХХ) хромозоми нуди еден вид на „генетска резервна копија“. X хромозомот е голем и содржи илјадници витални гени. Доколку на едниот X хромозом се појави штетна мутација, жената го има другиот, здрав X хромозом кој може да ја компензира таа грешка. Оваа генетска стабилност ги прави поотпорни на низа болести во текот на животот.

Мажите, од друга страна, ја немаат оваа предност. Тие имаат еден X и еден Y хромозом. Y хромозомот е многу помал и содржи далеку помалку гени, па затоа не може да послужи како „резервна копија“ доколку дојде до штетна мутација на X хромозомот. Оваа теорија, позната како „хипотеза на незаштитениот Х“, ги става мажите во биолошки понеповолна положба.

Доказот од животинскиот свет

Оваа теорија е дополнително потврдена со анализа на животинскиот свет. Истражувачите откриле дека кај 72% од видовите цицачи, женките живеат подолго. Сепак, кај птиците, сликата е обратна – кај 68% од видовите, мажјаците се подолговечни.

Објаснувањето е повторно во хромозомите. Кај птиците, за разлика од цицачите, женките се хетерогаметниот пол (ZW хромозоми), додека мажјаците се хомогаметни (ZZ). Ова значи дека мажјаците-птици ја имаат предноста на „резервната копија“, што дополнително ја зацврстува теоријата дека полот со два исти полови хромозоми е генерално подолговечен.

Иако факторите како начинот на живот, исхраната и пристапот до здравствена заштита сè уште играат важна улога, ова истражување докажува дека во самата срж на нашиот генетски код е запишана една фундаментална разлика. Таа разлика, која се сведува на еден мал хромозом, е можеби главната причина зошто жените, во просек, добиваат неколку години повеќе на оваа планета.