Од соли до сценарио за живот: Што точно откри „Зора“ за најсветлите точки на Церера

Единствената џуџеста планета во појасот на астероиди, Церера, денес е студена и немилосрдна, но нови модели на НАСА сугерираат дека во нејзината далечна прошлост постоел долговечен извор на хемиска енергија што можел да одржува услови погодни за микробен живот.

Ова не е тврдење дека на Церера имало живот, туку дека „горивото“ за микробни метаболизми можело да биде достапно доволно долго: топла вода, растворени гасови и хемиски градиенти во внатрешноста.

Како Церера добила „електрана“ во утробата

Моделите покажуваат дека распадот на радиогенски елементи го загревал карпестото јадро и ослободувал топли течности богати со растворени гасови. Тие течности, налик на хидротермални, би навлегувале во подпovршинските води и би создавале стабилни хемиски градиенти — токму оној тип „шведска маса“ за микроби што на Земјата се среќава кај средини каде топла вода се меша со океанска.

Што веќе знаеме од мисијата „Зора“

Претходните податоци од орбитерот „Зора“ укажаа дека блескавите полиња на површината се минерални соли кристализирани од течно подземно раствoрeно солило што излегувало нагоре. Подоцнежните анализи ја зацврстија сликата за длабок резервоар на саламура под кратерот Окатор и за органски соединенија (јаглеродни молекули) на одделни локации. Комбинацијата „вода + органика“ е неопходна, но не и доволна; новото парче од сложувалката е токму изворот на енергија што би можел да ги „храни“ тие реакции.

Кога било најверојатно „погодно“

Најстабилните услови за потенцијална населивост, според моделите, се појавиле отприлика меѓу 2,5 и 4 милијарди години во минатото — период кога јадрото ја достигнало врвната температура, а топлите течности континуирано се вливале во подпovршинските води. Денес Церера е преголемо фрижидерче: недостига топлина за трајно течна вода, а останатата течност е концентрирана саламура заробена под ледени слоеви.

Што значи „услови за живот“ — и што не значи

Во астробиологијата, „услови погодни за живот“ значи анксиозен триаголник: вода во течна фаза, извор на енергија и присуство на градбени блокови (органика). Новото истражување ја засилува страната „енергија“. Но доказ за живот нема. Дури и за органиката, дел од научниците дебатираат дали е „домашна“ или донесена од удари на богати со јаглерод тела. Затоа, заклучокот останува внимателен: Церера можела да понуди хемиска „храна“; дали и постоеле „трпезари“ е прашање за идни мисии.

Зошто ова е важно — и што следува

Церера е блиска, мала и научно „чиста“ лабораторија за тоа како мали светови одржуваат вода, органика и енергија низ геолошко време. Следниот чекор би бил поврат на примероци или нов орбитер со инструменти за геохемиско „мирисање“ на солилата и органиката, плус гравиметриски и радарски мапи за подповршинските структури. Ако таму навистина лежи историја на долговечни хемиски градиенти, тогаш Церера станува клучен член на семејството „мали океански светови“ — заедно со нејзините подалечни, многу поголеми роднини меѓу ледените месечини.