Планетата се менува пред нашите очи: Нов остров се роди на Алјаска поради топење на глечер

Планетата се менува пред нашите очи: Топењето на глечер на Алјаска создаде нов остров за само 40 години, а тоа е само почеток на опасноста

Географските мапи што ги учевме во училиште полека, но сигурно стануваат застарени. Во еден од најдраматичните и највидливите докази за забрзаните климатски промени, сателитските снимки на НАСА открија дека планинскиот врв „Prow Knob“ на Алјаска, кој со векови бил цврсто окован во мраз, сега е целосно опкружен со вода и официјално е нов остров. Овој феномен, кој се случил за само 40 години – трепнување на окото во геолошка смисла – е алармантно предупредување за последиците од глобалното затоплување.

Историските записи од крајот на 19-тиот век покажуваат дека глечерот Алсек бил толку масивен што целосно го покривал подрачјето на денешното езеро Алсек, а врвот Prow Knob бил само нунатак – ескимски збор за карпест врв што ѕирка низ ледената покривка. Дури и во 1960-тите, тој бил целосно опкружен со мраз.

Но, сателитските снимки на НАСА ја раскажуваат приказната за неговото драматично повлекување. Снимките од 1984 година покажуваат дека глечерот почнал да се топи, формирајќи го езерото Алсек. Во следните децении, топењето продолжило, но помеѓу 2018 и денес, процесот рапидно се забрзал. Во текот на летото 2025 година, последниот леден мост што го поврзувал врвот со копното се стопил, претворајќи го во остров.

Алјаска станува „езерска земја“ – скриената опасност

Она што се случи со Prow Knob не е изолиран случај. „Долж крајбрежната рамнина на југоисточна Алјаска, водата брзо го заменува мразот“, велат од НАСА. Езерото Алсек, од својата почетна површина, до денес пораснало од 45 на 75 квадратни километри. Низ цела Алјаска, но и низ целиот свет, глечерските езера растат со алармантна брзина.

Повеќе од само остров – темпирана бомба

Создавањето на нов остров можеби звучи фасцинантно, но тоа е само визуелно впечатлив симптом на еден многу поопасен процес. Овие новосоздадени глечерски езера се екстремно нестабилни. Тие често се заградени со кревки, природни брани од мраз и камења. Како што езерото расте, притисокот врз овие брани се зголемува.

Најголемиот страв на научниците е феноменот познат како „Изливна поплава од глечерско езеро“ (GLOF). Кога една од овие нестабилни брани ќе попушти, милиони кубни метри вода, кал и карпи се излеваат низ долината со брзина на воз, уништувајќи сè пред себе. Според една неодамнешна студија, над 10 милиони луѓе ширум светот живеат под директна закана од вакви катастрофални поплави.

Приказната за островот Prow Knob е повеќе од географски куриозитет. Таа е видлив, непобитен доказ за брзината со која се менува нашата планета. Таа нè потсетува дека топењето на глечерите не е далечен, апстрактен проблем, туку реален процес кој создава нови пејзажи, но и нови, смртоносни закани за човештвото.