Кога Сонцето ќе нападне: Најголемата закана за интернетот не доаѓа од хакери

Дигитална апокалипса: Дали е можно да се случи „крај на интернетот“ и колку сме навистина блиску до тоа?

Во свет каде што секој аспект од нашите животи – од комуникација и трговија до енергија и здравство – зависи од непрекинат проток на дигитални информации, прашањето звучи како сценарио за холивудски филм: може ли целиот свет да остане без интернет? Иако целосен и траен глобален колапс е речиси невозможен, реалноста е можеби уште пострашна. Нашата цивилизација е опасно ранлива на неколку катастрофални сценарија кои би можеле да предизвикаат масовни, долготрајни прекини и да нè турнат во „дигитална темнина“.

Интернетот е дизајниран како децентрализирана мрежа, способна да преживее дури и нуклеарен напад. Но, со текот на времето, неговата физичка инфраструктура стана опасно централизирана. Речиси 99% од меѓународниот интернет сообраќај патува низ неколку стотици подводни оптички кабли. Овие кабли се ахиловата пета на глобалната поврзаност.

Сценарио 1: Војна за каблите на дното на океанот

Најдиректната закана е физичка саботажа. Во контекст на модерното хибридно војување, прекинувањето на клучните трансатлантски кабли кои ги поврзуваат Европа и Северна Америка би предизвикало моментален економски хаос. Финансиските пазари би замрзнале, меѓународните трансакции би запреле, а комуникацијата би била вратена децении наназад. Ова не е научна фантастика – западните разузнавачки служби со години предупредуваат на зголемената активност на подморници и „истражувачки“ бродови околу овие витални артерии.

Сценарио 2: Кога Сонцето ќе „кивне“

Можеби најголемата закана не доаѓа од човекот, туку од вселената. Екстремно моќен соларен блесок, познат како Коронално исфрлање на маса (CME), може да предизвика геомагнетна бура на Земјата. Последен пат ваков настан од колосални размери, познат како „Карингтонов настан“, се случил во 1859 година, кога ги запалил телеграфските столбови. Ако денес нè погоди бура со таква јачина, последиците би биле катастрофални: уништени сателити (крај за GPS, Starlink и сателитската телевизија), прегорени електрични мрежи кои би останале нефункционални со месеци, и оштетени подводни кабли. Ова е сценариото кое е најблиску до целосна дигитална апокалипса.

Сценарио 3: Дигитален „код црвено“

Заканата може да дојде и одвнатре. Координиран и масивен сајбер-напад врз клучните точки на интернетот, како што се ДНС-серверите (кои функционираат како „телефонски именик“ на интернетот), би можел да го направи пристапот до веб-страниците речиси невозможен. Слично на тоа, откривање на катастрофален баг во основниот протокол за рутирање на сообраќајот (BGP) би можело да создаде глобален дигитален метеж, каде што податоците едноставно не би знаеле каде да одат.

Анализа: Парадоксот на кревката глобална мрежа

Иронијата е во тоа што иако интернетот е дизајниран да биде децентрализиран, неговата функционалност денес зависи од неколку корпоративни гиганти (Amazon Web Services, Google Cloud, Microsoft Azure) и од физички „жешки точки“ каде што се вкрстуваат најголем број кабли. Сателитските мрежи како Starlink нудат одреден степен на сигурност, но и тие се ранливи на соларни бури и не можат да го заменат капацитетот на оптичките кабли. Заклучокот е јасен: иако веројатно никогаш нема да доживееме целосен и траен крај на интернетот, ние сме застрашувачки неподготвени за еден „дигитален ураган“ – масовен, повеќенеделен прекин кој би ја парализирал економијата и општеството. Вистинската опасност не е во тоа што ќе останеме без интернет засекогаш, туку во тоа што сме заборавиле како да функционираме без него дури и за кратко.