Хрватска нуди 1.100 евра за воен рок: Дали и кај нас ќе се врати задолжителната служба?!

Хрватска го враќа задолжителниот воен рок: Искуство за македонска дебата?

Хрватската влада официјално предложи законски измени со кои повторно се воведува задолжително основно воено оспособување, познато како „воен рок“. Оваа одлука треба да стапи на сила од јануари 2026 година. Ваквиот потег доаѓа во контекст на значително изменетата глобална безбедносна ситуација. Според хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ, главната цел е младите генерации да стекнат вештини кои речиси две децении биле изгубени.

Детали за хрватскиот модел на обука

Предложената обука ќе трае два месеца. Таа ќе се спроведува во три касарни: Книн, Слуњ и Пожега. Годишно ќе бидат опфатени до пет генерации, односно до 4.000 регрути. За време на службата, регрутите ќе добиваат месечен надомест од 1.100 евра, со обезбедена храна, сместување и платен превоз. Важно е да се напомене дека служењето ќе се евидентира и во работниот стаж. Обуката ќе биде задолжителна за машките државјани, додека жените ќе можат доброволно да се пријават.

За лицата што ќе се повикаат на приговор на совеста, ќе се овозможи цивилна служба. Оваа служба ќе се реализира преку ангажман во цивилната заштита или во локалните единици. Нејзиното траење ќе биде од три до четири месеци, со пониски надоместоци. Законот предвидува и бројни социјални и професионални бенефиции за регрутите. Тие вклучуваат предност при вработување и субвенции за станбени кредити за активните воени лица.

Нова одбранбена стратегија и долгорочни планови

Паралелно со враќањето на задолжителната воена обука, Хрватска усвои и нова стратегија за одбрана. Исто така, донесен е и долгорочен план за развој на армијата до 2036 година. Оваа стратегија има јасна цел: зајакнување на одбранбените капацитети на земјата и преземање поактивна улога во рамките на НАТО и Европската Унија. Овој сеопфатен пристап покажува дека Хрватска сериозно пристапува кон зајакнување на својата национална безбедност.

Дебата во Македонија: Дали е време за враќање на воениот рок?

Одлуката на Хрватска повторно го отвора прашањето и во Македонија: дали нашата земја треба да размисли за враќање на задолжителниот воен рок? Последниот регрут во АРМ беше испратен во 2006 година, по што задолжителната обука беше укината. Оттогаш, македонската војска се базира исклучиво на професионален состав и доброволно служење. Сепак, зголемените геополитички тензии и регионалните безбедносни ризици можеби налагаат преиспитување на таа одлука. Враќањето на воениот рок би можело да значи посилна национална резерва, подобро обучена млада популација и поголема мобилизациска подготвеност.

Предизвици и потенцијали за Македонија

Сепак, враќањето на воениот рок во Македонија би повлекло и сериозни финансиски, логистички и кадровски предизвици. Засега, во Македонија ваква иницијатива не е најавена. Но, примерот на Хрватска нуди конкретен модел кој би можел детално да се анализира и дискутира во јавноста. Дискусијата треба да ги опфати сите аспекти, вклучувајќи ги безбедносните придобивки наспроти економските и општествените трошоци.