„Јас сум магнет за лудаци“: Што откриваат тајните дневници на љубовницата на Ајнштајн

„Јас сум магнет за сите лудаци“: Што откриваат тајните дневници на љубовницата на Ајнштајн за последните денови на генијот

Во еден фасцинантен увид во приватниот свет на најголемиот научник на 20-от век, неодамна објавената книга „Протоколите на Ајнштајн“ ги открива транскриптите од интимните разговори што Алберт Ајнштајн ги водел во последната година и половина од својот живот. Овие разговори, водени со неговата 22 години помлада пријателка Јохана Фантова и тајно запишувани од неа, го прикажуваат Ајнштајн не само како научник, туку и како страстен политички мислител, остар критичар и длабоко емпатичен човек.

Дневниците на Фантова, која била библиотекарка на Принстон и негова доверлива соговорничка, биле откриени дури во 2004 година. Германскиот новинар Петер фон Бекер ги анализирал и ги објавил во книга која нуди редок, нефилтриран поглед во умот на стариот Ајнштајн.

Во разговорите, Ајнштајн, кој починал во 1955 година, себеси се опишува како „магнет за сите лудаци“. „И тие мене ме интересираат. Реконструкцијата на нивното размислување е мое хоби. Длабоко ги жалам овие луѓе и затоа се обидувам да им помогнам“, ѝ рекол тој на Фантова.

Политички „Везув кој блуе оган“

Она што е највпечатливо во овие транскрипти се неговите остри и бескомпромисни политички ставови. Далеку од сликата за расеан професор, Ајнштајн до крајот на животот останал страстен политички активист. „Да, јас сум стар револуционер… политички, јас сум сè уште Везув кој блуе оган“, изјавил тој во 1954 година.

Во екот на Студената војна и „ловот на вештерки“ на сенаторот Мекарти, Ајнштајн жестоко го критикувал трупањето на вооружување и на Истокот и на Западот, како и неконтролираниот капитализам. Тој јавно го бранел Роберт Опенхајмер, „таткото на атомската бомба“, кога тој бил обвинет за комунизам.

Поради своето еврејско потекло, тој бил „државен непријател број еден“ во нацистичка Германија и никогаш не се вратил таму по доаѓањето на Хитлер на власт. Иако го поддржувал формирањето на Израел како безбедно засолниште за Евреите, тој истовремено бил и остар критичар на младата израелска држава.

Гласот на разумот кој недостасува денес

„Трогателно е да се види дека тој истовремено жестоко се залагал за еднакви права помеѓу еврејските Израелци и арапските Палестинци. Ова звучи запрепастувачки современо“, вели авторот на книгата, Петер фон Бекер. „Човек би посакал некој со моралниот и интелектуалниот авторитет на Ајнштајн да може денес да го крене својот глас, глас кој навистина би се слушал на сите страни“.

Овие тајни разговори се повеќе од само историска анегдота. Тие се потсетник на хуманизмот, интегритетот и храброста на еден човек кој не се плашел да го каже она што го мисли, дури и кога тоа било опасно. Тие го откриваат човекот зад генијот, чии мисли за војната, мирот и правдата се порелевантни денес отколку било кога.