Научниците повикуваат на револуција: Мораме да го смениме начинот на кој ја вреднуваме природата

Природата не е само ресурс, туку и однос: Како новиот економски модел бара револуција во начинот на кој ја вреднуваме планетата

Зошто, и покрај сите научни докази и предупредувања, ние продолжуваме да ја уништуваме природата со алармантна брзина? Според тим на истражувачи од Универзитетот Абериствит во Велс, коренот на проблемот лежи во нашиот погрешен и премногу тесен начин на размислување. Тие тврдат дека традиционалната економија, која ја гледа природата само како ресурс што треба да се искористи, е главниот двигател на губењето на биодиверзитетот. Нивното решение? Фундаментална промена во начинот на кој ја вреднуваме природата.

Новото истражување, кое се надоврзува на препораките на Обединетите нации, предлага трансформативен пристап – нова „релациона економија на биодиверзитетот“. Оваа идеја се спротивставува на досегашниот модел, кој се обидува да ѝ стави цена на природата преку концепти како „природен капитал“ или „екосистемски услуги“.

Иако овие концепти се корисни, тие сепак ја сведуваат природата на нешто што има само употребна вредност за луѓето – чист воздух, вода, суровини. Новата теорија тврди дека ова е само мал дел од сликата.

Релациони вредности – врската што не може да се измери во пари

Истражувачите нагласуваат дека ние сме поврзани со природата на безброј начини кои не можат да се изразат во пари. Тоа се таканаречените „релациони вредности“ – врските што ги градиме со природниот свет, кои го обликуваат нашиот идентитет, култура и благосостојба.

„Не се работи само за екосистеми или ресурси. Биодиверзитетот ги обликува нашите заедници, нашето ментално и физичко здравје, нашето чувство на припадност, нашата духовност“, вели професорот Џаспер Кентер, еден од авторите на студијата.

Кога една шума се гледа само како извор на дрва, се игнорира нејзината вредност како место за рекреација, како дел од локалниот фолклор или како духовно светилиште. Токму ова тесно, технократско размислување, според авторите, доведува до конфликти и лоши одлуки.

Повеќе од само економија – нов поглед на светот

Новиот модел што го предлагаат бара при носењето на економските одлуки, како на пример, за употреба на земјиштето, подеднакво да се земат предвид сите овие вредности – и економските, и еколошките, и културните. Ова бара вклучување на локалните заедници и нивното знаење, а не само на експертите и корпорациите.

„Запирањето на загубата на биодиверзитетот бара да ги преиспитаме темелите на економското одлучување. Но, ова е повеќе од економија – станува збор за нов поглед на нашиот однос со природниот свет“, вели професорот Мајк Кристи.

Ова истражување е дел од растечкиот бран на докази кои повикуваат на суштинска промена. Пораката е јасна: ние не сме господари на природата, туку дел од неа. Сè додека не почнеме да го вреднуваме нашиот однос со природниот свет исто колку што ги вреднуваме ресурсите што ги црпиме од него, ние ќе продолжиме да ја сечеме гранката на која седиме.