Научниците го разоткрија феноменот стар стотици години

Научниците конечно ја решија вековната мистерија на сабласните светла над гробиштата – а одговорот е поврзан со потеклото на животот

Со векови, тие биле извор на страв и суеверие. Мистериозните, лебдечки светла кои танцуваат над мочуриштата, шумите и гробиштата биле инспирација за безброј митови – од духови на починати до изгубени души кои ги мамат патниците во пропаст. Но, по повеќе од 100 години научна загатка, тим на хемичари од Универзитетот Стенфорд верува дека конечно го има одговорот. Виновникот не е натприроден, туку е еден фасцинантен природен феномен: „микро-молњи“.

Овие сабласни светла, познати во фолклорот како ignis fatuus („лажен оган“), долго време биле поврзувани со спонтано палење на мочуришниот гас (метан), кој настанува при распаѓање на органска материја. Сепак, научниците никогаш не можеле да објаснат што точно го предизвикува палењето, бидејќи метанот не се пали сам од себе на нормална температура. Потребна била „искра“ која недостасуваше.

„Микро-молњи“ – искрата што недостасуваше

Новата студија, објавена во престижното списание PNAS, ја решава токму оваа загатка. Истражувачите, предводени од хемичарот Ричард Зар, откриле дека кога меурчиња од гас (како метан и воздух) се движат низ вода, триењето создава статички електрицитет на нивната површина, слично како кога триете балон од косата. Малите меурчиња стануваат негативно наелектризирани, а големите позитивно. Кога овие меурчиња со спротивен полнеж ќе се доближат доволно, електрицитетот прескокнува од едно на друго, создавајќи ситна, но доволно силна искра – „микро-молња“ – која го пали околниот метан.

Со симулирање на овие услови во лабораторија, тимот успеал да го рекреира и сними феноменот, докажувајќи дека ова е првото физички издржано објаснување за мистериозните светла.

Повеќе од само духови – дали ова е искрата што го започнала животот?

Значењето на ова откритие оди многу подалеку од објаснувањето на стар фолклор. Научниците веруваат дека истиот овој механизам можеби одиграл клучна улога во потеклото на животот на Земјата. Во раните океани на нашата планета, пред милијарди години, меурчињата од гас биле сеприсутни. Овие безбројни „микро-молњи“ можеби ја обезбедиле потребната енергија за да се поттикнат хемиските реакции кои од неживата материја ги создале првите органски молекули – основните градбени блокови на животот.

Ова нуди алтернатива на класичниот експеримент на Милер и Јури, кој барал силни молњи во атмосферата за да ги создаде овие молекули. Теоријата на „микро-молњите“ е уште попривлечна, бидејќи нуди постојан и сеприсутен извор на енергија низ целата водена површина на планетата. Иронично, истиот природен процес кој со векови создавал страв и митови за духови и демони, можеби е токму процесот кој ја запалил првата искра на животот. Науката, на тој начин, не само што демистифицира еден феномен, туку и ни нуди нов, фасцинантен поглед кон самите почетоци на нашето постоење.