Приказна за 11 Октомври, денот кога е испукан првиот куршум на македонското востание

11 Октомври, темелот на македонската државност: Приказната за Денот на народното востание

Утре, Македонија го слави еден од своите најзначајни државни празници, 11 Октомври – Денот на народното востание. Овој ден го одбележува симболичниот почеток на Народноослободителната и антифашистичка борба во 1941 година, клучен момент кога македонскиот народ ја зеде судбината во свои раце и ги постави темелите на модерната македонска државност.

Приказна за два града: Прилеп и Куманово

Иако во колективната меморија празникот најчесто се поврзува со Прилеп, историскиот факт е дека востанието започнало со координирани акции во два града. На 11 октомври 1941 година, Првиот прилепски партизански одред „Гоце Делчев“ извршил напад врз бугарскиот полициски участок и затворот во Прилеп. Овој храбар напад, во кој учествувале 16 партизани, се смета за првиот организиран отпор против фашистичкиот окупатор.

Во истиот ден, акции извршил и Кумановскиот партизански одред, со што востанието добило поширок карактер.

Зошто 11 Октомври е толку важен?

Овој настан е многу повеќе од само воена акција; тој е пресвртница со огромно симболичко и политичко значење:

• Приклучување кон антифашистичката коалиција: Со овој чин, Македонија и формално се приклучи на сојузничката, антифашистичка коалиција во Втората светска војна.
• Искрата на револуцијата: Иако нападите биле со скромни размери, тие биле „искрата“ што го запалила пламенот на масовното народно востание низ целата земја.
• Патот кон АСНОМ: Овој ден го отвори патот кон АСНОМ во 1944 година, каде што беа удрени темелите на современата македонска држава во рамките на југословенската федерација.

Прилеп, градот-херој

Прилеп има посебно, централно место во оваа приказна. Поради својата улога како еден од главните центри на отпорот за време на војната, градот по војната го доби и орденот „Народен херој“. Токму зато-а и централната прослава за празникот традиционално се одржува во Прилеп, често со реконструкција на историскиот напад.

На крајот, 11 Октомври не е само потсетник на еден историски настан. Тој е завет и симбол на борбата за слобода, правда и сопствена држава – вредности кои се во темелот на современа Македонија.