Сакате тоалетна хартија? Прво погледнете реклама: Бизарниот изум од Кина

Сакате тоалетна хартија? Прво погледнете реклама: Бизарниот систем од Кина кој е слика на нашата дигитална иднина

Замислете ја ситуацијата: се наоѓате во јавен тоалет и сфаќате дека ви е потребна тоалетна хартија. Но, наместо класичен држач, пред вас стои паметен диспензер со екран. За да добиете неколку ливчиња, имате две опции: да платите со мобилен телефон или, ако сакате бесплатно, прво да погледнете кратка реклама. Ова не е сцена од „Black Mirror“, туку реалност во јавните тоалети низ Кина, која предизвика и хумор и сериозна дебата.

Видеата од овие „паметни“ диспензери станаа вирален хит на социјалните мрежи. На нив се гледа како корисниците мора да скенираат QR код со својот телефон, да одгледаат реклама од 15-тина секунди, по што машината конечно им испушта однапред одредена должина на хартија. Доколку им е потребно повеќе, мора да ја повторат постапката или да платат мала сума, обично околу 0,5 јуани (околу 4 денари) по парче.

Ова не е прв ваков експеримент во Кина. Уште во 2017 година, властите воведоа диспензери со технологија за препознавање на лице во туристичките центри за да се спречи прекумерната потрошувачка и кражба на тоалетна хартија. Тогашните машини издаваа лента од 60 сантиметри и не му дозволуваа на истиот корисник да земе нова во следните неколку минути.

Официјалното образложение за овие системи е борбата против отпадот и заштедата на ресурси. Сепак, новата верзија, која вклучува и задолжително гледање реклами, отвора многу подлабоки и повознемирувачки прашања.

Cyberpunk Reality in #China: Toilet Paper Now Costs Money

In some public restrooms in China, toilet paper is no longer free.

For a small piece of paper, you now have to pay around 6 rubles — or watch an ad on a screen to get it.

A true glimpse of a futuristic, cashless society… pic.twitter.com/HMm2v0LyTA

— WORLD INSIGHT (@WORLDINSIGHTCH) September 8, 2025

Помеѓу ефикасноста и дистопијата – монетизација на секој аспект од животот

Овој систем, иако навидум банален, е совршен микрокосмос на насоката во која се движи модерното дигитално општество, особено во Кина. Тој е спој на неколку трендови: целосна дигитализација на плаќањата (каде што кешот е речиси исчезнат), употреба на технологија за социјална контрола (спречување на кражби) и, најважно од сè, монетизација на секој слободен момент од нашето внимание.

Критичарите предупредуваат на апсурдноста и дехуманизацијата на овој процес. Што се случува ако некој има итна потреба, а батеријата на телефонот му е празна или нема интернет? Дали пристапот до основна хигиенска потреба треба да биде условен со гледање реклама или со дигитално плаќање? Оваа иновација ја брише границата помеѓу јавен сервис и комерцијален простор, претворајќи го и најинтимниот простор, тоалетот, во нова платформа за огласување.

Приказната за паметниот диспензер е истовремено и смешна и застрашувачка. Таа е поглед во иднината каде што можеби ќе треба да плаќаме, со пари или со нашето внимание, за работи кои досега сме ги земале здраво за готово. Тоа е свет каде што сè има своја цена, дури и едно обично парче тоалетна хартија.