„Танцот“ на песочните ѓаволи: Како ВИ ја мапираше климата на Марс

Танцот на „песочните ѓаволи“ на Марс: Научниците со помош на вештачка интелигенција мапираа над 1.000 вртлози прашина и измерија ветрови од 158 км/ч

Со децении, роверите и сондите на Марс ни испраќаат слики од бизарни, вртложни столбови од прашина, познати како „песочни ѓаволи“. Но, досега, ние ги гледавме само како изолирани настани. Сега, едно ново, револуционерно истражување за првпат го следи „танцот“ на огромен број од овие вртлози низ целата планета, создавајќи ја првата глобална мапа на ветровите на Марс и откривајќи брзини кои ги надминуваат сите очекувања.

Студијата, предводена од Валентин Бикел од Универзитетот во Берн, користела генијален пристап. Истражувачите тренирале невронска мрежа (вештачка интелигенција) да ги препознава песочните ѓаволи на илјадници фотографии направени во текот на последните 20 години од страна на сателитите на Европската вселенска агенција (ЕСА) – Mars Express и ExoMars Trace Gas Orbiter. На овој начин, тие создале каталог од 1.039 индивидуални вртлози прашина.

Со следење на нивното движење од слика до слика, тие за првпат успеале да ја измерат брзината и насоката на ветровите на глобално ниво. „Песочните бури го прават инаку невидливиот ветер видлив. Со мерење на нивното движење, почнавме да го мапираме ветерот на целата површина на Марс“, изјави Бикел.

Ветрови посилни од ураган, а сепак нежни

Резултатите се спектакуларни. Истражувањето открило брзини на ветрот кои достигнуваат и до 44 метри во секунда, или 158 километри на час. Ова е значително побрзо од било што е измерено од роверите на површината на планетата.

Сепак, постои еден парадокс. Поради екстремно тенката атмосфера на Марс (околу 100 пати поретка од Земјината), дури и ветер со брзина од 100 км/ч би се чувствувал како благ ветар. И покрај тоа, овие ветрови се доволно силни за да подигнат огромни количини на прашина.

Повеќе од само прашина – клучот за климата на Марс

Зошто се важни овие „песочни ѓаволи“? Затоа што прашината е клучниот регулатор на климата на Марс. Таа влијае на температурата (блокирајќи ја сончевата светлина преку ден и задржувајќи ја топлината навечер), учествува во формирањето на облаците, па дури и помага водената пареа да избега во вселената. За разлика од Земјата, каде што дождот ја чисти атмосферата, на Марс прашината може да остане во воздухот со месеци.

Разбирањето на тоа како и каде се создаваат овие вртлози е од суштинско значење за создавање на точни климатски модели за Црвената планета. Овој нов каталог, објавен во списанието „Science Advances“, не е само збирка на податоци; тој е првиот детален атлас на ветровите на Марс, прозорец кон динамичната и честопати насилна атмосфера на нашиот црвен сосед.